Dar es Salaam. Uchaguzi mkuu nchini Afrika Kusini ulifanyika nchini Afrika Kusini Mei 29 mwaka huu kuchagua Bunge jipya la Kitaifa pamoja na bunge la mkoa katika kila majimbo tisa.
Huu ni uchaguzi mkuu wa saba uliofanyika nchini humo tangu kumalizika kwa enzi ya ubaguzi wa rangi mwaka 1994. Baraza jipya la Kitaifa la Mikoa (NCOP) litachaguliwa katika kikao cha kwanza cha kila bunge la mkoa.
Katika uchaguzi huu chama cha African National Congress (ANC) kimezidi kupoteza wingi wa wabunge ambao kimekuwa kikishikilia tangu mwaka 1994.
Huku asilimia 99 ya kura zikiwa zimehesabiwa, ANC inaongoza kwa asilimia 40.2 katika uchaguzi huo, chama cha Democratic Alliance (DA) kikifuatia kwa asilimia 21.78, uMkhonto weSizwe (MK) asilimia 14.59. ANC inahitaji kushirikiana katika muungano wa vyama kuunda serikali.
ANC kimekabiliwa na changamoto kubwa baada ya kupata chini ya asilimia 50 ya kura.
Hii ni mara ya kwanza katika miaka 30 ya utawala wa demokrasia nchini humo ambapo ANC hakikupata wingi wa viti bungeni.
Kwa mujibu wa Katiba ya Afrika Kusini, ili chama chochote kiweze kuunda serikali, kinahitaji kupata zaidi ya asilimia 50 ya kura. ANC hakufikia kiwango hiki, na hivyo kinahitaji kushirikiana na vyama vingine ili kupata wingi wa viti bungeni.
Kwa sasa, ANC kinaweza kuchagua njia ya kuunda serikali ya mseto. Hii inamaanisha kuwa ANC itashirikiana na vyama vingine ili kupitisha bajeti na sheria bungeni.
Serikali ya mseto inahitaji majadiliano na makubaliano kati ya vyama mbalimbali, na hii inaweza kuwa fursa ya kuleta mabadiliko na kuboresha utawala.
ANC inakabiliwa na changamoto za ndani, ikiwa ni pamoja na kashfa za rushwa na migawanyiko ndani ya chama. Kwa kushirikiana na vyama vingine, ANC inaweza kupata msaada wa kisiasa na kujenga serikali yenye nguvu zaidi.
Matokeo ya uchaguzi yanaonyesha mabadiliko katika siasa za Afrika Kusini. Vyama vya upinzani vimeimarika na vinaweza kutumia fursa hii kushinikiza mageuzi na kuisimamia serikali.
Kupata chini ya asilimia 50 ya kura katika uchaguzi kunaweza kuwa changamoto kwa ANC, lakini huo si mwisho wa dunia kwao.
Matokeo ya uchaguzi yanaweza kusababisha ANC kufanya mageuzi ndani ya chama ili kukabiliana na changamoto zilizopo. Hii inaweza kujumuisha kuchagua viongozi wapya, kusafisha ufisadi na kuboresha utendaji wa serikali.
Kupata chini ya asilimia 50 ya kura kunaweza kuwa ishara ya kupoteza nguvu za kisiasa kwa ANC. Hii inaweza kusababisha migawanyiko ndani ya chama na hata kudhoofisha msingi wake wa kisiasa kwa ujumla.
Kwa maana hiyo, mustakabali wa ANC baada ya kupata chini ya asilimia 50 ya kura katika uchaguzi wa Mei 29, mwaka huu, utategemea jinsi chama hicho kitakavyoshughulikia matokeo hayo na kinavyoendelea kujibu changamoto za kisiasa zinazojitokeza.
