Katika toleo lililopita tuliona historia na utukufu wa Mlima Everest na kwa nini unaitwa hivyo. Ingawa wapandaji mlima wengi wanatamani kupanda mlima huo, si wote hufanikiwa kufanya hivyo. Wengine huporomoka kwenye mlima na kupotea. Je, ni mambo gani mahususi yanayosababisha hao kupotea na kufa? Je, kunakuwa na hali mbaya ya hewa, matatizo ya vifaa au makosa ya kibinadamu yanayochangia hali hiyo?
Wapanda milima walianza kupanda Mlima Everest katika miaka ya 1920. Mwaka 1921 msafara wa kwanza wa kupeleleza Mlima Everest ulifanyika chini ya uongozi wa Charles Howard-Bury. Msafara huu ulilenga kuchunguza njia zinazoweza kutumika kupanda mlima huo. Wapanda milima walifika kwenye Kilinge cha Kaskazini (North Col), lakini hawakujaribu kufika kileleni.
Mwaka uliofuata 1922, msafara mwingine ulifanyika ukiongozwa na Brigedia Jenerali Charles Bruce, ambaye alikuwa ofisa katika Jeshi la Uingereza na mpanda milima maarufu, aliyefahamika sana kwa jukumu lake katika safari za kwanza za kupanda mlima huo.
Katika safari hii, timu ya wapanda milima ilijaribu kufika kileleni kwa mara ya kwanza. George Mallory, ambaye alikuwa mpanda milima na mwalimu wa Uingereza, anayejulikana sana kwa jitihada zake za kupanda Mlima Everest katika miaka ya 1920, akiwa na wenzake walipanda hadi kufikia kimo cha takribani mita 8,320 (futi 27,300), lakini hawakufanikiwa kufika kileleni. Hii ilikuwa mara ya kwanza kwa binadamu kupanda juu zaidi ya mita 8,000 (futi 26,247).
Mwaka 1924 jitihada nyingine kubwa zilifanywa katika msafara ulioongozwa tena na Charles Bruce. Katika safari hii, George Mallory na Andrew Irvine walijaribu kufika kileleni.
Walionekana mara ya mwisho wakiwa juu karibu na kilele, lakini hawakurudi. Swali kama walifanikiwa kufika kileleni au la limekuwa moja ya mafumbo makubwa katika historia ya kupanda milima.
Mafanikio ya kwanza ya kupanda mlima huo yalifikiwa na Edmund Hillary kutoka New Zealand na Tenzing Norgay, Sherpa kutoka Nepal, Mei 29, 1953. Hawa ndio walikuwa watu wa kwanza kuthibitishwa kufika kilele cha Mlima Everest.
Kwa hivyo, jitihada za kupanda Mlima Everest zilianza rasmi mwanzoni mwa miaka ya 1920 na kilele cha kwanza kilifikiwa mwaka 1953.
Mallory na Irvine walipoteza maisha katika juhudi za kupanda mlima huo mwaka 1924.
Juni 8, 1924 Mallory na Irvine walionekana kwa mara ya mwisho wakiwa juu ya kilinge cha Kaskazini cha mlima huo karibu na kilele cha Mlima Everest. Mtu wa mwisho kuwaona ni mwenzao mmoja, Noel Odell.
Odell aliripoti kuwaona wakipanda kuelekea kilele lakini baada ya hapo hawakuonekana tena.
Baada ya kuonekana kwa mara ya mwisho, Mallory na Irvine hawakurudi kwenye kambi yao na walitangazwa kupotea. Juhudi za kuwatafuta zilifanyika, lakini haukuzaa matunda na hatima yao ikawa ni kitendawili kwa miaka mingi iliyofuata.
Mwaka 1999, ikiwa ni miaka 75 baadaye, timu ya utafiti ya Marekani iliyoongozwa na Eric Simonson ilipata mwili wa Mallory kwenye mteremko wa Kaskazini wa mlima huo, kwenye urefu wa mita 8,155 (futi 26,760).
Cha ajabu ni kuwa mwili huo haukuwa umeharibika kwa sababu ya hali ya hewa ya ubaridi mkali katika mlima huo.
Mwili wa Mallory ulikuwa na majeraha yaliyotokana na kuanguka, ikiwamo mguu uliovunjika na majeraha kwenye sehemu ya kichwa. Hii ilidokeza kuwa alianguka wakati akijaribu kushuka au kupanda.
Kulingana na habari zilizoko, mwili wa Irvine bado haujapatikana, ingawa kuna uvumi kuwa kamera aliyokuwa nayo inaweza kutoa ushahidi wa picha zinazoonyesha kama walifanikiwa kufika kileleni. Timu ya 1999 haikuweza kupata mwili wa Irvine wala kamera hiyo.
Hadi leo, hakuna ushahidi thabiti wa kuthibitisha kama Mallory na Irvine walifanikiwa kufika kileleni kabla ya kupoteza maisha yao. Kutopatikana kwa kamera ya Irvine kunaacha swali hili likiwa halijajibiwa.
Kwa hiyo, ingawa ni wazi kuwa George Mallory na Andrew Irvine walipoteza maisha yao kwenye Mlima Everest mwaka 1924, kitendawili kama walifanikiwa kufika kileleni kabla ya kupoteza maisha kinaendelea kuzungumzwa na watafiti na wapanda milima duniani kote.
Tangu watu walipoanza kupanda Mlima Everest, mamia ya watu tayari wamepoteza maisha yao wakijaribu kufikia kilele. Vifo hivi vimetokana na sababu mbalimbali kama hali mbaya ya hewa, kupungua kwa oksijeni na ajali za kuanguka.
Mmoja wa waliopoteza maisha katika jitihada za kufikia kilele cha mlima huo ni raia wa Kenya, Joshua Cheruiyot Kirui, aliyekuwa na umri wa miaka 40. Alipoteza maisha wakati akiukwea mlima huo Mei 22, 2024. Mwongozaji wake raia wa Nepali, Nawang Sherpa, pia alitoweka na hadi sasa hajulikani alipo.
Baada ya shughuli ngumu ya kuwatafuta, hatimaye mwili wa Kirui ulipatikana lakini ule wa Nawang Sherpa haujapatikana.
Karibu na wakati huohuo, shughuli ya kumtafuta mpanda milima mwingine raia wa Uingereza mwenye umri miaka 40 pamoja na mwongozaji wao mwenye umri wa miaka 21, raia wa Nepal, lilifanyika bila mafanikio mara baada ya kutoweka baada ya barafu kuporomoka wakati wakiupanda mlima huo.
Mapema wiki hii mpanda milima mwingine raia wa Romania aliripotiwa kufariki katika hema lake wakati akitarajiwa kuupanda mlima wa Lhotse ambao unapatikana kwenye njia ya kuelekea mlima Everest.
Rob Hall na Scott Fischer – wapanda mlima maarufu waliopoteza maisha yao katika msimu wa kupanda wa mwaka 1996, ambao ulirekodiwa katika kitabu cha “Into Thin Air” kilichoandikwa na Jon Krakauer.
Mlima Everest unaweza kuwa na hali ya hewa mbaya sana, yenye dhoruba za theluji na baridi kali. Hali hizi hufanya iwe vigumu kupumua na kuona hivyo kusababisha kuporomoka kutoka mlimani.
Katika vilele vya juu kuna oksijeni kidogo sana. Hii husababisha ‘ugonjwa wa mlima’, ambao unaweza kusababisha kuchanganyikiwa, maumivu ya kichwa na hata kifo.
Mteremko wa Mlima Everest una mwinuko mkali na barafu, na kuna hatari kubwa ya kuanguka. Ajali hizi zinapotokea kwenye mlima huu kusababisha majeraha mabaya au kifo.
Mwaka wa 1996, kundi la wapanda milima lililoongozwa na Rob Hall lilikumbwa na dhoruba kali kwenye mlima huo. Watu wanane miongoni mwa wapanda milima hao walipoteza maisha katika tukio hilo, ambalo lilionekana katika filamu ya “Everest”.
Mwaka wa 2014, tetemeko la ardhi lilisababisha mporomoko wa theluji kwenye Mlima Everest, na kuua wapanda milima 16. Miaka mitano baadaye, mwaka 2019, msongamano wa watu kwenye sehemu nyembamba karibu na kilele cha mlima ulisababisha vifo vya wapanda milima wanne.
Raia waliokumbwa na kadhia hiyo ni wa kutoka katika nchi za India, Nepal, Marekani, Uingereza na Ujerumani.
