Dar es Salaam. Katika sehemu hii ya mwisho ya mfululizo wa makala zinazohusu fahari na hatari ya Mlima Everest, tunaangazia vifo vilivyotokea katika mlima huo.
Mpaka sasa, takriban watu 310 wamepoteza maisha wakipanda Mlima Everest. Mwaka 1996 ulikuwa mbaya zaidi ambapo watu 15 walikufa katika msimu mmoja.
Mwaka huo unajulikana sana kama mwaka wa mauaji mengi kwenye Mlima Everest. Katika msimu huo wa kupanda, hali mbaya ya hewa ilichangia vifo vya wapanda milima 15.
Tukio hili liliripotiwa sana kwenye vyombo vya habari na kuleta umakini zaidi kwenye hatari za kupanda mlima huo. Jon Krakauer, mmoja wa wapandaji waliopona, aliandika kitabu kinachoitwa “Into Thin Air”, ambacho kinaeleza kwa kina matukio ya msimu huo mbaya na changamoto zilizowapata wapandaji mlima.
Janga la Mlima Everest la mwaka 1996 lilitokea Mei 10-11 ambapo wapanda mlima walikufa katika dhoruba wakijaribu kushuka kutoka kilele.
Tukio hili limekuwa maarufu kama “Disaster on Everest” au “1996 Everest Disaster.”
Makundi kadhaa ya wapanda milima walikuwa wakijaribu kufikia kilele cha Everest. Ghafla, dhoruba kubwa ilijitokeza ikiambatana na upepo, baridi kali na theluji nzito. Hali hii ilisababisha mazingira ya hatari sana kwa wapandaji.
Dhoruba hiyo ilisababisha vifo vya watu wengi kwenye mlima. Ripoti zinatofautiana kidogo kuhusu idadi kamili ya vifo, lakini makadirio ya jumla ni kwamba watu 15 walipoteza maisha yao katika tukio hili moja tu. Hii ilifanya mwaka 1996 kuwa moja ya miaka mibaya zaidi kwa vifo kwenye Mlima Everest katika historia ya kupanda mlima huo.
Kwa sababu ya hali mbaya na ugumu wa kuwashusha waliokufa, miili mingi imebaki mlimani. Inakadiriwa kuwa miili ya zaidi ya wapanda mlima 200 bado imekwama kwenye mlima, ikiwa ni sehemu ya historia ya Mlima Everest. Miili hii hutumika mara nyingi kama alama za kuwaongoza wengine wanaopanda mlima huo.
Kwa mfano, mwili wa George Mallory, raia wa Uingereza na mmoja wa wapandaji wa kwanza waliojaribu kufikia kilele cha Everest mwaka 1924, ulikuwa alama maarufu hadi ulipochukuliwa mwaka 1999.
Kwa kuwa mlima huo una urefu wa mita 8,848 (futi 29,029) kutoka usawa wa bahari, mazingira haya yana hewa nyembamba yenye kiwango kidogo cha oksijeni, na hali ya hewa hubadilika ghafla, ikileta dhoruba na baridi kali sana. Hii inasababisha kuwa ngumu sana kwa wapandaji kushuka na miili ya wale waliokufa.
Kushusha miili ya waliofia mlimani ni kazi ngumu na ya hatari kubwa. Miili inaweza kuwa imeganda na kuwa mizito sana kutokana na hali ya baridi kali. Pia, maeneo mengi ya mlima yana miamba na maporomoko ya theluji ambayo yanaweza kuwa hatari kwa wapandaji wanaojaribu kushusha miili.
Ingawa rekodi zinaonesha kuwa waliokufa au kupotea katika mlima huo ni zaidi ya watu 340, ukiacha mwili wa George Mallory wa Uingereza aliyefariki mwaka 1924 akiwa mmoja wa wapandaji wa kwanza kujaribu kufikia kilele cha Everest na mwili wake kupatikana mwaka 1999, karibu miaka 75 baada ya kupotea, wapo wengine kama Andrew “Sandy” Irvine wa Uingereza aliyefariki mwaka huohuo wa 1924.
Irvine alikuwa ameongozana na Mallory kwenye safari yao. Lakini tofauti na Mallory, mwili wa Irvine haujapatikana hadi leo.
Kisha kuna mwili uitwao “Green Boots” wa India aliyekufa mwaka 1996. Mwili huu haujulikani ni wa nani, lakini inadhaniwa kuwa ni wa Tsewang Samanla au Tsewang Paljor kutoka India.
Mwili huu unajulikana kama “Green Boots” kwa sababu ya buti zake za kijani zinazotambulika kwa urahisi.
Katika maafa hayo ya mwaka 1996 alikufa pia raia wa Marekani, Scott Fischer, ambaye alikuwa mpandaji maarufu na mwanzilishi wa kampuni ya Adventure Consultants. Alikufa kutokana na uchovu na hali mbaya ya hewa wakati wa msimu mbaya wa mwaka 1996.
Rob Hall wa New Zealand naye alikumbwa na maafa hayo ya mwaka 1996. Hall alikuwa mwanzilishi wa Adventure Consultants na alikufa akiwa na mteja wake wakati wa dhoruba ya mwaka huo.
Hali ya hewa mbaya na msururu wa matukio yasiyotarajiwa yalisababisha kundi lake na makundi mengine kukwama kwenye njia ya kurudi kutoka kileleni.
Rob Hall aliamua kubaki pamoja na mteja wake Doug Hansen ambaye alikuwa ameishiwa nguvu. Hatimaye, hali mbaya ya hewa, uchovu na baridi kali vilimzidi nguvu Rob Hall na alifariki dunia kwenye kimo cha juu cha Mlima Everest.
Simulizi ya tukio hili la kusikitisha limeandikwa kwa kina katika vitabu kama “Into Thin Air” na Jon Krakauer, ambaye pia alikuwa sehemu ya msafara huo wa 1996.
Raia wa Japan, Yasuko Namba, mwaka 1996 alifariki akiwa katika mlima huo kutokana na hali mbaya ya hewa wakati wa dhoruba ya 1996, baada ya kufanikiwa kufika kwenye kilele cha mlima huo.
Francys Arsentiev wa Marekani alikufa katika mlima huo mwaka 1998. Alijulikana kama “The Sleeping Beauty”. Alikufa akiwa njiani kurejea kutoka kileleni bila oksijeni ya ziada.
Raia mwingine wa Uingereza, David Sharp, alikufa mwaka 2006 akiwa katika safari ya pekee kuelekea kileleni. Mwili wake ulikaa kwa muda mrefu karibu na mwili wa “Green Boots” aliyetajwa hapo juu.
Kwa kuwa bajeti yake ilikuwa ndogo, David Sharp aliamua kupanda Everest pekee yake, akitumia huduma za kampuni ya kukodi vifaa badala ya kujiunga na msafara unaosimamiwa kikamilifu.
Mei 14, 2006, alifanikiwa kufika kileleni, lakini alipokuwa akishuka, alizidiwa nguvu na hatimaye akakaa kwenye pango dogo karibu na kilele, kwenye eneo linaloitwa “The Green Boots Cave.”
Katika siku zilizofuata, wapandaji kadhaa walimpita Sharp akiwa kwenye hali mbaya, lakini hawakuweza kumsaidia kwa sababu mbalimbali, ikiwamo wao wenyewe kuwa wachovu, hatari ya hali ya hewa na ukosefu wa vifaa vya kutosha vya uokoaji.
Baadhi ya wapandaji waliripoti kuwa walidhani Sharp alikuwa tayari amekufa. Hatimaye, alikufa kutokana na baridi kali na kukosa oksijeni.
Kifo cha Sharp kilizua mjadala mkubwa kuhusu maadili ya upandaji mlima, hususan juu ya swali la ni kwa kiasi gani wapandaji wanapaswa kujitolea kusaidia wenzao wanaokuwa katika hatari.
Tukio hili lilileta changamoto kwa jamii ya wapandaji na kampuni za kuongoza misafara kuhusu umuhimu wa kusaidiana na hatari zinazohusiana na kufanya hivyo katika mazingira magumu kama ya Mlima Everest.
Baada ya kifo cha Sharp, kulikuwa na juhudi za kuboresha usalama na maadili katika upandaji Mlima Everest. Kampuni nyingi za kuongoza misafara zilianza kuweka mkazo zaidi kwenye mafunzo ya usalama na maadili, pamoja na kuhakikisha kwamba wapandaji wanakuwa na vifaa na msaada wa kutosha wakati wa kupanda mlima huo.
Kifo cha Sharp kilikuwa moja ya matukio yanayokumbukwa zaidi katika historia ya upandaji Mlima Everest, na kilichangia kubadilisha mtazamo na taratibu za usalama na maadili katika upandaji wa milima mikubwa.
Hata hivyo, hicho hakikuwa kifo cha mwisho katika mlima huo. Kwa rekodi za karibuni Mei pekee katika mwaka huu, watu wanane wametoweka au kufa katika mlima huo (nchi zao katika mabano)
Usakhjargal Tsedendamba (Mongolia), Purevsuren Lkhagvajav (Mongolia), Daniel Paul Paterson (Uingereza), Pas Tenji Sherpa (Nepal), Gabriel Tabara (Romania), Joshua Cheruiyot Kirui (Kenya), Nawang Sherpa (Nepal) na Binod Babu Bastakoti (Nepal).
Rekodi zinaonesha idadi ya watu waliokufa au kupotea katika mlima huo ni zaidi ya 340 tangu upandaji wa mlima huo ulipoanza mwaka 1921.
