ROME, Julai 04 (IPS) – Mwanamke mwenye umri wa miaka 30 anazungumza kabla ya makumi kwa maelfu kukusanyika kusini mwa Pakistan. Wanaume wa rika zote husikiliza hotuba yake katika ukimya wa karibu wa heshima, wengi wakiinua picha yake na kuimba jina lake: Mahrang Baloch.
Hii ilifanyika Januari 24 huko Quetta, mji mkuu wa mkoa wa Balochistan, kilomita 900 kusini magharibi mwa Islamabad. Umati mkubwa wa wanaume ambao walikusanyika kukaribisha kundi la wanawake haukutarajiwa kwa wengi. Walakini, sababu nyuma yake zilikuwa za kulazimisha.
Walikaribishwa nyumbani baada ya kuongoza maandamano ya wanawake kuelekea Islamabad yaliyochukua miezi kadhaa, kudai haki na fidia kwa kuwakosa watu wa Baloch. Katika mazungumzo ya simu na IPS kutoka Quetta, Mahrang Baloch anatoa muktadha wa kile kilichojulikana kama 'maandamano dhidi ya mauaji ya kimbari ya Baloch'.
“Kwa miongo miwili, vikosi vya usalama vya Pakistan vimekuwa vikiendesha operesheni ya kikatili ya kijeshi dhidi ya wanaharakati wa kisiasa, wapinzani, waandishi wa habari, waandishi na hata wasanii ili kukandamiza uasi wa Balochistan huru, na kusababisha maelfu ya watu kutoweka.”
Wakiwa wamegawanywa kuvuka mipaka ya Pakistan, Iran, na Afghanistan, watu wa Baloch ni kati ya milioni 15 na 20, wakiwa na lugha na utamaduni wao.
Kufuatia Uingereza kujiondoa kutoka India, walitangaza jimbo lao mnamo 1947, hata kabla ya Pakistan kufanya hivyo. Hata hivyo, miezi saba baadaye, eneo hilo lilitwaliwa na Islamabad. Leo hii, wanaishi katika jimbo kubwa na lenye wakazi wachache nchini humo, ambalo pia ndilo lenye rasilimali nyingi zaidi, lakini linakabiliwa na umaskini na vurugu.
Mahrang Baloch, daktari wa upasuaji kitaaluma, anakumbuka akiwa na umri wa miaka kumi na tano wakati baba yake, afisa wa utawala anayejulikana kwa harakati zake za kisiasa, alikamatwa mwaka wa 2009. Miaka miwili baadaye, mwili wake ulipatikana kwenye shimo baada ya kukatwakatwa kikatili.
“Hakuna familia ya Baloch ambayo haijapoteza hata mmoja wao katika mzozo huu,” anasema mwanaharakati huyo mashuhuri. Kukaa kimya, hata hivyo, haionekani kuwa chaguo kwao.
“Sisi katika Kamati ya Umoja wa Baloch (BYC) tutapigana dhidi ya mauaji ya halaiki ya Baloch na kutetea haki za kitaifa za Baloch kwa nguvu ya umma katika uwanja wa kisiasa. Hata hivyo, tutaendelea na mapambano yetu nje ya lile linaloitwa bunge la Pakistani, ambalo halina mamlaka ya kweli kutoka kwa watu na kuwezesha mauaji ya kimbari ya Baloch,” anaeleza kiongozi huyo wa umati.
Unyanyasaji
Mashirika ya kimataifa kama vileAmnesty International auHuman Rights Watch wamekuwa wakishutumu vikosi vya usalama vya Pakistan kwa kufanya ukiukaji mkubwa wa haki za binadamu, ikiwa ni pamoja na kuwekwa kizuizini kiholela na kunyongwa bila ya mahakama.
Mamlaka ya Pakistani ilikataa kujibu maswali yaliyoulizwa na IPS kupitia barua pepe. Wakati huo huo, The Voice for Missing Baloch People (VBMP), jukwaa la ndani, linataja zaidi ya visa 8,000 vya kutoweka kwa kutekelezwa katika miongo miwili iliyopita.
Katibu mkuu wa shirika hilo ni Sammi Deen Baloch, mwanamke Baloch mwenye umri wa miaka 25 ambaye aliongoza maandamano ya majira ya baridi kali hadi Islamabad pamoja na Mahrang Baloch. Baloch ni jina la kawaida katika eneo hilo. Wanawake hao wawili hawana uhusiano.
Sammi Deen pia alishiriki katika maandamano ya awali yaliyofanywa mwaka wa 2010, 2011 na 2013. Baba yake alitoweka mwaka wa 2009, na hajasikia kutoka kwake tangu wakati huo. “Miaka kumi na tano baadaye, bado sijui kama mimi ni yatima, na mama yangu pia hajui kama yeye ni mjane,” asema mwanaharakati huyo mchanga.
Mei iliyopita, Sammi Deen alisafiri hadi Dublin (Ireland) kukusanya Tuzo la Haki za Kibinadamu la Asia Pacific, ambayo hutolewa kila mwaka kwa watetezi bora wa haki za binadamu.
Walakini, kuleta Balochistan katika uangalizi wa kimataifa daima huja kwa gharama.
“Wanatumia kila aina ya mikakati ya kutunyamazisha, kuanzia kampeni za kupaka matope hadi vitisho ambavyo pia vinaelekezwa dhidi ya familia zetu. Wanatuma ripoti za uongo za polisi dhidi yetu mara kwa mara,” Sammi Deen Baloch aliiambia IPS kwa njia ya simu kutoka Quetta.
Mahrang Baloch alitembelea Norway Juni mwaka jana baada ya kupokea mwaliko kutoka kwa PEN Club International, chama cha kimataifa cha waandishi wenye hadhi ya mashauriano katika Umoja wa Mataifa. Hata katika nchi ya Scandinavia alinyanyaswa wakati wa kukaa kwake, na kulazimisha polisi wa Norway kuingilia kati mara kadhaa.
Licha ya shinikizo lililovumiliwa na wanawake hawa, Sammi Deen anaonyesha “maendeleo makubwa” katika mtazamo wa watu wake baada ya maandamano ya mwisho.
“Hadi hivi majuzi, zaidi ya maelfu ya familia zilizoathiriwa walikaa kimya kwa kuhofia kulipizwa kisasi, lakini watu walijiunga kwa wingi na maandamano ya mwisho. Leo, watu wengi zaidi wanapaza sauti zao kukashifu kinachoendelea,” anadai mwanaharakati huyo.
Kiu ya Uongozi
Jumuiya ya Baloch kihistoria imepangwa kwa misingi ya kikabila. Baadhi ya viongozi wake wenye hisani kubwa, kama vile Khair Bux Marri, Attaullah Mengal au Akbar Khan Bugti, hatimaye walilipa kwa kifungo, uhamisho na hata kifo kwa upinzani wao kwa kile walichokiona kama hali ya kukaliwa na Pakistan.
Muhammad Amir Rana ni mchambuzi wa masuala ya usalama na uchumi wa kisiasa na vile vile Rais wa Taasisi ya Pakistani ya Mafunzo ya Amani. Katika mazungumzo ya simu na IPS kutoka Islamabad, Rana anaashiria “haja fulani ya uongozi” kama moja ya funguo za kuungwa mkono kwa kiasi kikubwa kwa wanaharakati wa Baloch.
“Tatizo ni kwamba viongozi hao wote wa kihistoria tayari wamekufa, na wale waliobaki Balochistan wanaonekana kama watu walio karibu na kuanzishwa na sehemu kubwa ya jamii ya Baloch. Hawawakilishi tena watu wao,” anaeleza mchanganuzi huyo.
Pia anaangazia uwepo wa asasi ya kiraia “inayoibuka” ya Baloch iliyoundwa karibu na Kamati ya Umoja wa Baloch (BYC), Shirika la Wanafunzi wa Baloch (BSO). Azad ) au VBMP.
“Mahrang Baloch ni mwanamke mchanga aliye na historia ya kitaaluma ambaye ameweza kuweka suala la watu waliopotea wa Baloch katika uangalizi, lakini ambaye pia huleta pamoja hisia za watu wake na anaonekana kuwa na uwezo wa kuelekeza hilo katika harakati za kisiasa. “anasema mtaalam.
Ni maoni yanayoshirikiwa na wengi, akiwemo Mir Mohamad Ali Talpur, mwandishi wa habari maarufu wa Baloch na msomi.
“Vyama vikuu mara nyingi vinajaribu kuchukua nafasi ya asasi za kiraia lakini wao, kwa malengo yao finyu, wako chini sana kuchukua nafasi hiyo. Kuhusu machifu wa makabila waliosalia, ni vibaraka wa serikali na mamlaka yao yanatokana na kuungwa mkono na serikali na makabila,” Talpur anaiambia IPS kwa njia ya simu kutoka Hyderabad, kilomita 1,300 kusini magharibi mwa Islamabad.
Pia anaangazia mabadiliko ya maandamano ya mwisho yaliyoongozwa na wanawake yaliyotolewa.
“Tangu Machi iliyopita, utekaji nyara wote umesababisha maandamano ambayo ni pamoja na kuziba kwa barabara na vitendo vingine sawa na hivyo. Mahrang na Sammi wana aura ya mvuto na kuwaiga kunachukuliwa kuwa jambo la heshima katika sehemu za mijini na kikabila za jamii,” anaelezea Talpur. Pia anasisitiza kuwa wanawake wote wawili wanatoa “mwendelezo wa urithi wa Karima Baloch.”
Anamrejelea kiongozi huyo wa wanafunzi wa Baloch aliyelazimishwa uhamishoni nchini Kanada, ambako alifariki mwaka wa 2020 katika mazingira ambayo bado hayajafafanuliwa. BBC, mtangazaji wa umma wa Uingereza, hata ilimjumuisha katika orodha yake ya “wanawake 100 walio na ushawishi na ushawishi mkubwa zaidi wa 2016.”
Kuhusu sasa inayonivutia zaidi, Talpur haina ukweli kuhusu athari za kijamii za maandamano yaliyoongozwa na wanawake:
“Mabadiliko makubwa zaidi ni kwamba watu wamegundua kuwa kukaa kimya kuhusu dhuluma dhidi yao kunaruhusu tu mambo kuwa mabaya zaidi.”
© Inter Press Service (2024) — Haki Zote ZimehifadhiwaChanzo asili: Inter Press Service
