Akizungumza na waandishi wa habari mjini Geneva, Shirika la Afya Duniani la Umoja wa Mataifa (WHO) msemaji Tarik Jasarevic alisema kuwa kulingana na mamlaka ya afya ya enclave, watu 34 wamekufa kwa utapiamlo na upungufu wa maji mwilini huku kukiwa na mashambulizi ya Israel, yaliyosababishwa na mashambulizi ya kigaidi yanayoongozwa na Hamas tarehe 7 Oktoba.
“Katika hospitali ya (kaskazini mwa Gaza) Kamal Adwan pekee, Kesi 60 za utapiamlo mkali ziligunduliwa wiki iliyopita,” msemaji wa WHO aliwaambia waandishi wa habari.
Mawindo rahisi ya ugonjwa
“Utapiamlo bila shaka ni moja wapo ya sababu zinazopunguza kinga, haswa kwa watu walio hatarini, wazee na watoto, ambao hawawezi kustahimili ugonjwa wowote, pathojeni yoyote ambayo wanaweza kupata,” Bw. Jasarevic alisema, akielezea “mduara mbaya ya kukosa chakula cha kutosha, maji safi, usafi wa mazingira, kutopata huduma za msingi za afya”.
Bw. Jašarević alitoa pongezi kwa kujitolea kwa wahudumu wa afya ambao wamerejea kwenye vituo vyao mara tu wanahisi usalama wa kutosha, kujaribu kupata huduma muhimu zinazoendelea tena. Kati ya hospitali 36 za Gaza, 13 tu ndizo “zinazofanya kazi kwa kiasi”alisema.
Kituo cha afya kinafunguliwa tena
Katika habari njema zaidi, mamia ya wananchi wa Gaza walitafuta msaada katika kituo kipya cha afya cha Umoja wa Mataifa kilichofunguliwa tena huko Khan Younis, miezi sita baada ya kuharibiwa vibaya na kulazimishwa kufungwa kutokana na mapigano makali, shirika la Umoja wa Mataifa la kuwahudumia wakimbizi wa Kipalestina.UNRWA) alisema Jumanne.
Kituo cha Afya cha Kijapani cha UNRWA huko Khan Younis kinatoa huduma za afya ya msingi na nyumba za duka la dawa na wafanyikazi wa matibabu ambao hapo awali walikimbia wakati wa mapigano na mizinga ya Israeli ikizunguka barabarani nje.
“Watu wa Gaza wanahitaji sana huduma ya afya, lakini ni sehemu ndogo tu ya vituo vya afya vya UNRWA vinavyofanya kazi kutokana na operesheni zinazoendelea za kijeshi na uharibifu na uharibifu wa vituo vya UNRWA.,” Afisa Mwandamizi wa Mawasiliano wa UNRWA, Louise Waterridge, aliambia Habari za Umoja wa Mataifa. “Chini ya theluthi moja ya vituo vyetu vya afya vinafanya kazi.”
Katika siku yake ya kwanza kurejea na kuanza, wafanyikazi wa matibabu 33 waliripoti kazini na kusaidia zaidi ya wagonjwa 900 wanaotafuta matibabu, aliongeza.
'Wagonjwa wanahisi kitulizo'
Miongoni mwa wafanyikazi wa matibabu katika kituo hicho, fundi wa maabara Abou Omar alielezea kiwewe cha kulazimika kukimbia na watu wengine wa Gaza mnamo Januari wakati mizinga ya Israeli inakaribia. “Nimekuwa nikifanya kazi katika kliniki ya Kijapani kwa miaka 20…nilikuwa kliniki hadi siku ya mwisho. Nilipitia uzoefu wa uchungu na mgumu sana wa kuhamishwa. Roho zetu ziliinuka baada ya kusikia kwamba kliniki ya Kijapani inafanya kazi tena; wagonjwa wanahisi kitulizo.”
Leo, kituo hicho kinatoa huduma ya kabla na baada ya kujifungua na vipimo vya damu, matibabu ya magonjwa yasiyo ya kuambukiza na utoaji wa matibabu muhimu kwa wagonjwa wa nje, baada ya shirika la Umoja wa Mataifa kuongoza juhudi za kuondoa uashi uliovunjika, vioo na risasi kutoka kwa kituo hicho.
Kama vile vituo vingi vya afya vya UNRWA, kituo cha afya cha Japani huendesha mzunguko wa zamu mara mbili ili kudhibiti mmiminiko mkubwa wa wagonjwa kutoka 8am hadi 5pm. Lakini rufaa kwa hospitali zilizo na kandarasi ya UNRWA imekuwa ngumu zaidi kutokana na uhaba wa umeme na ukosefu wa vifaa, alisema Bi. Waterridge. Leo, wakala una vituo 100 vya matibabu vya muda na vituo vinane kati ya 26 vya afya vinavyofanya kazi.
Msaada wa afya ya akili
Kufikia 26 Juni, wakala wa Umoja wa Mataifa ulitoa huduma za afya ya akili na kisaikolojia na kisaikolojia katika maeneo ya Kati ya Gaza na Khan Younis na timu za madaktari wa magonjwa ya akili na wasimamizi kusaidia kesi maalum zilizotumwa kutoka vituo vya afya na makazi.
Timu za UNRWA zilijibu kesi 626 katika vituo vya afya na katika vituo vya matibabu kupitia mashauriano ya watu binafsi, kutoa vikao vya uhamasishaji na msaada kwa kesi za unyanyasaji wa kijinsia. Wafanyakazi wa shirika hilo la Umoja wa Mataifa pia walitoa huduma za matibabu kwa wanawake 391 baada ya kujifungua na wajawazito walio katika hatari kubwa.
Uwezo wa kutosha
Jumla ya hospitali sita zinazofanya kazi kwa sehemu kusini mwa Gaza – zikiwemo tatu za Deir Al Balah na tatu za Khan Younis – ni vitanda 1,334 tu.
Kati ya hospitali 11 za eneo la Ukanda wa Gaza, tatu zimelazimika kufungwa kwa muda na nne zinafanya kazi kwa kiasi, “kutokana na uhasama huko Rafah na kupunguza ufikiaji”, WHO ilisema.
Kuhusu miundombinu ya hospitali, “kiwango cha uharibifu ni kwamba ni vigumu hata kufikiria ni muda gani itachukua (kujenga upya) mara baada ya vita kumalizika,” Bw. Jašarević alisisitiza.
Tedros anakashifu uhamishaji
“Kwa kweli hakuna kona salama huko Gaza,” alisisitiza Mkurugenzi Mkuu wa WHO, Tedros Adhanom Ghebreyesus, akionya katika an chapisho la mtandaoni kwamba ripoti za hivi punde za maagizo ya uhamishaji katika Jiji la Gaza “zitazuia zaidi utoaji wa huduma ndogo sana ya kuokoa maisha”.
“Hospitali za Al-Ahli na Zisizo na Wagonjwa hazitumiki; wagonjwa ama walijiondoa wenyewe, walitolewa mapema au kupelekwa hospitali za Kamal Adwan na Indonesia, ambazo zinakabiliwa na uhaba wa mafuta, vitanda na vifaa vya matibabu vya majeraha,” mkuu wa WHO aliendelea.
“Hospitali ya Indonesia ni mara tatu zaidi ya uwezo wake. Hospitali ya Al-Helou iko ndani ya vizuizi vya agizo la uhamishaji lakini inaendelea kufanya kazi kwa kiasi. Hospitali za As-Sahaba na Al-Shifa ziko karibu na maeneo yaliyo chini ya agizo la uokoaji lakini bado zinafanya kazi hadi sasa. Vituo sita vya matibabu na vituo viwili vya afya ya msingi pia viko ndani ya maeneo ya uokoaji.
Hakuna mahali na hakuna mtu aliye salama
Zaidi ya matokeo ya moja kwa moja ya mashambulizi ya mabomu na makombora ya kijeshi ya Israel ambayo yaliendelea usiku kucha hadi Jumanne, “kila mtu katika Gaza” yuko katika hatari ya kuugua na kufa kwa kukosa huduma, Bw. Jašarević alisema.
Hali ni mbaya zaidi kwa wajawazito, watu wanaoishi na magonjwa sugu kama saratani au kisukari, majeruhi ambao hawajatibiwa kwa wakati na watoto wanaotishiwa na magonjwa ya maji.
Alisisitiza ombi la shirika hilo la kufunguliwa kwa vivuko vyote vya mpaka ndani ya eneo hilo, ili kuwezesha uokoaji wa matibabu unaohitajika sana.
“Zaidi ya watu 10,000 wanahitaji kupokea huduma maalum za matibabu nje ya Gaza. Watu hawa hawawezi kusubiri,” alisisitiza.
Mtiririko wa misaada ya matibabu pia umesimama na shirika la afya la Umoja wa Mataifa lilisema kwamba hakuna lori lake lililopita wiki iliyopita hadi Gaza.
Alipoulizwa kuhusu hali ya sasa ya vituo vya afya katika Ukanda huo, Bw. Jašarević alisema kuwa hospitali zilikuwa zikihamishwa au kuharibiwa kwa mabomu, na hakuna uwezekano wa kujengwa upya hadi mapigano yatakapokoma.
Kwa mujibu wa sasisho la hivi punde la dharura kutoka ofisi ya Umoja wa Mataifa ya kuratibu misaada, OCHAkatika muda wa wiki moja tu, wagonjwa na wafanyakazi wa matibabu walihama hospitali tatu kusini mwa Gaza, “kwa hofu ya kuongezeka kwa shughuli za kijeshi ambazo zingeweza kufanya vituo vya afya visifanye kazi au kutoweza kufikiwa”.
