LONDON, Agosti 01 (IPS) – Ni hatari kujaribu kulinda mazingira katika Kambodia yenye mamlaka. Vijana kumi wanaharakati kutoka kundi la mazingira la Mama Nature hivi karibuni wamepewa kifungo cha muda mrefu jela. Wawili walihukumiwa miaka minane kwa makosa ya kupanga njama na kumtusi mfalme. Wengine saba walihukumiwa miaka sita kwa kupanga njama, huku mmoja, raia wa Uhispania aliyepigwa marufuku kuingia Cambodia, alihukumiwa bila kuwepo.
Wanaharakati wanne walikuwa wakati huo kuvutwa kwa ukali kutoka kwa kukaa kwa amani walijiunga nje ya jengo la mahakama. Watano ambao wamefungwa hadi sasa wamegawanywa na kupelekwa kwenye magereza tofauti, wengine mbali kutoka kwa familia zao.
Hili ni shambulio la hivi punde zaidi katika safu ndefu ya mashambulizi dhidi ya wanaharakati wa Hali ya Mama. Kundi hilo linaadhibiwa kwa kazi yake ya kujaribu kulinda maliasili, kuzuia uchafuzi wa maji na kuacha ukataji miti ovyo na uchimbaji mchanga.
Kadiri unavyotukandamiza, ndivyo mapambano yetu ya kulinda yanavyokuwa thabiti zaidi #Kambodia asili itakuwa.
Kadiri unavyojaribu kuvunja roho zetu, ndivyo tutakavyokuwa na nguvu zaidi.
Ratha, Kunthea, Daravuth, Akeo na Leanghy: Tunawapenda na tunaheshimu kujitolea kwenu sana. #FreetheMotherNature5pic.twitter.com/2CoMwyHpjw
– Mama Nature Kambodia (@CambodiaMama) Julai 3, 2024
Utawala wa kiimla
Utawala wa chama kimoja wa Kambodia hauvumilii ukosoaji mdogo. Waziri mkuu wake wa zamani, Hun Sen, alitawala nchi hiyo kutoka 1985 hadi 2023, alipomkabidhi mwanawe. Hii ilikuja muda mfupi baada ya a uchaguzi usio na ushindani ambapo chama pekee cha upinzani kinachoaminika kilipigwa marufuku. Ilikuwa hadithi sawa na uchaguzi mwaka 2018. Ukandamizaji huu wa demokrasia ulihitaji a ukandamizaji juu ya sauti zinazopingana, zinazolenga jumuiya za kiraia pamoja na upinzani wa kisiasa.
Mamlaka zimetumia silaha kwenye mfumo wa sheria. Wanatumia mahakama zenye siasa kali kuwaweka kizuizini wanaharakati wa mashirika ya kiraia na wanasiasa wa upinzani kwa muda mrefu kabla ya kuwapeleka katika kesi zisizo za haki. Wanaharakati wa haki za mazingira, haki za kazi na haki ya kijamii mara kwa mara wanashtakiwa kwa makosa ambayo hayafafanuliwa wazi chini ya Kanuni ya Jinai kama vile kupanga njama na uchochezi. Mwaka jana, wanachama tisa wa vyama vya wafanyakazi walikuwa kuhukumiwa ya uchochezi baada ya kugoma kudai malipo bora na masharti ya wafanyikazi wa kasino.
Mwaka 2015 serikali ilianzisha kizuizi Sheria ya Mashirika na Mashirika Yasiyo ya Kiserikali (LANGO), ambayo inazitaka mashirika ya kiraia kuwasilisha rekodi za fedha na ripoti za mwaka, na kuipa serikali mamlaka makubwa ya kukataa usajili au kufuta usajili wa mashirika. Mnamo 2023, Hun Sen kutishiwa kufuta mashirika ikiwa wameshindwa kuwasilisha hati.
Jimbo pia inadhibiti kwa karibu vyombo vya habari. Watu wa karibu wa familia tawala wanaendesha vikundi vinne vya vyombo vya habari na kwa hivyo wanafuata mstari wa serikali. Vyombo huru vya habari vimewekewa vikwazo vikali. Mwaka jana mamlaka kuzimisha mojawapo ya majukwaa huru yaliyosalia, Sauti ya Demokrasia. Kujidhibiti kunamaanisha mada kama vile ufisadi na maswala ya mazingira bado hayafichuliwe.
Udhibiti huu mkubwa wa kisiasa unahusishwa kwa karibu na nguvu za kiuchumi. Familia inayotawala na mzunguko wake wa ndani umeunganishwa na safu ya miradi ya kiuchumi. Unyakuzi wa ardhi unaofanywa na maafisa wa serikali ni jambo la kawaida. Hii ina maana kwamba wanaharakati wa haki za ardhi na watu wa kiasili ni miongoni mwa wale wanaolengwa.
Mnamo 2023, mahakama kuhukumiwa Wanaharakati 10 wa ardhi kwenda jela mwaka mmoja kujibu harakati zao za kupinga unyakuzi wa ardhi ya shamba la sukari. Mwaka huo huo, watu watatu kutoka Muungano wa Jumuiya ya Wakulima wa Kambodia, kikundi cha haki za wakulima, walikuwa kushtakiwa kwa uchochezi na njama. LANGO pia imetumika kuzuia vikundi vya jamii ambavyo havijasajiliwa vinavyoshiriki katika doria za kuzuia ukataji miti.
Shughuli ambayo iliwaona wanaharakati wa Mama Nature kushtakiwa kwa kupanga njama kushiriki kuweka kumbukumbu mtiririko wa taka ndani ya mto karibu na jumba la kifalme katika mji mkuu, Phnom Pen. Ni mbali na mara ya kwanza hatua ya kundi hilo ya mazingira kukera serikali. Serikali inahisi kutishwa na ukweli kwamba uanaharakati wa Mama Nature unahusiana na vijana wengi.
Wanaharakati watatu wa kundi hilo walipatikana na hatia kwa tuhuma za uchochezi mwaka 2022 baada ya kuandaa maandamano hadi kwenye makazi ya waziri mkuu kupinga kujazwa kwa ziwa kwa ajili ya ujenzi. Mnamo 2023, Mama Nature aliwasilisha ombi kuitaka serikali kuacha kutoa ardhi kwa makampuni binafsi katika Hifadhi ya Kirirom; kuna ushahidi ya leseni zinazoenda kwa watu walio na uhusiano na wanasiasa wa chama tawala. Kwa kujibu, Wizara ya Mazingira sema Mama Nature lilikuwa shirika haramu na kwamba matendo yake yalikuwa 'kinyume na maslahi ya jumuiya ya kiraia ya Cambodia'.
Vyombo vya habari pia hupata matatizo iwapo vitaripoti kuhusu suala nyeti la unyonyaji wa ardhi. Mnamo 2023, mamlaka kufutiwa leseni wa kampuni tatu za vyombo vya habari kwa kuchapisha ripoti kuhusu kuhusika kwa afisa mkuu katika ulaghai wa ardhi. Mnamo 2022, timu mbili za waandishi wa habari zinazoshughulikia operesheni ya ukataji miti zilikuwa kukamatwa kwa nguvu.
Changamoto za kikanda
Ukandamizaji wa harakati za mazingira haina kikomo kwenda Kambodia. Katika jirani Vietnam, serikali ya chama kimoja cha kikomunisti pia inakabiliana na wanaharakati wa hali ya hewa na mazingira. Kwa sehemu hii ni kwa sababu, kama huko Kambodia, uharakati wa hali ya hewa na mazingira unazidi kuangazia mazoea ya kiuchumi yanayoharibu mazingira ya viongozi wa kimabavu.
Utumizi wa kasi wa Cambodia wa shtaka la kumtukana mfalme ili kukandamiza upinzani halali pia unadhihirisha mbinu inayotumiwa mara kwa mara. katika Thailand, ambapo mamlaka imewafunga wanaharakati vijana wa demokrasia kwa kukiuka sheria ya kizamani ya lese majesté ambayo inaharamisha ukosoaji wa mfalme. Mataifa mengine kandamizi yanafuata mkondo wake – ikiwa ni pamoja na Kambodia, ambapo sheria ya kumtusi mfalme ilitolewa wakati msako ulipokuwa ukiendelea mwaka 2018.
Kambodia inatoa ushahidi wa kutosha wa jinsi kunyimwa demokrasia na ukandamizaji unaokuja nao huwezesha sera za uharibifu wa mazingira ambazo zinaathiri zaidi maisha na haki za watu. Suluhisho la kulinda mazingira na kuzuia mabadiliko ya hali ya hewa yanayotoroka ni ukandamizaji mdogo, demokrasia zaidi na jumuiya ya kiraia iliyowezeshwa zaidi.
Washirika wa kimataifa wa Cambodia wanapaswa kusisitiza hili katika shughuli zao na serikali. Wanapaswa kushinikiza mamlaka kuwaachilia wanaharakati wa Mama Nature waliofungwa, ambao wanastahili kutumia miaka ijayo kusaidia kuifanya nchi yao kuwa mahali pazuri, sio kuoza gerezani.
Andrew Firmin ni CIVICUS Mhariri Mkuu, mkurugenzi mwenza na mwandishi wa Lenzi ya CIVICUS na mwandishi mwenza wa Ripoti ya Hali ya Asasi za Kiraia.
© Inter Press Service (2024) — Haki Zote ZimehifadhiwaChanzo asili: Inter Press Service
