Dar es Salaam. Licha ya uwepo wa mitazamo kuwa kushiriki uchaguzi wa serikali za mitaa ni suala la kupoteza muda, upo ushahidi madhubuti unaoonesha tija ya kupiga kura au kuwania nafasi za uongozi katika uchaguzi huo.
Kama umewahi kusikia kuhusu demokrasia na viungo vyake, uchaguzi wa serikali za mitaa na uchaguzi mwingine wowote ni moja ya mambo muhimu katika kuiimarisha.
Hata hivyo, mitazamo hasi juu ya umuhimu wa uchaguzi huo ndiyo inayosababisha mwamko mdogo wa wananchi kwenda kupiga kura au kuwania nafasi za uongozi katika ngazi ya mitaa, vijiji na vitongoji.
Kwa kuwa imesalia miezi mitatu Tanzania kufanya uchaguzi huo, kuna umuhimu wa kila mwananchi kuhakikisha anashiriki.
Katika hili, kuna sababu tisa zinajibu ni kwa nini mwananchi mwenye sifa anapaswa akapige kura katika uchaguzi huo.
Demokrasia na uwajibikaji
Demokrasia bora inajengwa kwa kushirikisha wananchi katika uamuzi unaohusu maisha yao. Kupitia uchaguzi wa serikali za mitaa, wananchi wanapata fursa ya kuchagua viongozi watakaosimamia maendeleo ya ngazi ya kijiji, kitongoji na mtaa.
Kwa mujibu wa Ofisi ya Rais Tawala za Mikoa na Serikali za Mitaa (Tamisemi) yenye mamlaka ya kuusimamia uchaguzi huo, mwaka 2019 zaidi ya asilimia 74 ya wapiga kura walijitokeza kupiga kura, ikiwa ni ishara ya mwamko mkubwa wa kidemokrasia.
Ushiriki huo unatoa nafasi kwa wananchi kushiriki moja kwa moja katika maamuzi yanayogusa maisha yao ya kila siku na hivyo kuimarisha uwajibikaji wa viongozi waliopo madarakani katika ngazi husika.
Hoja hiyo inawekewa msisitizo na Mwanazuoni wa Sayansi ya Siasa, Profesa Ernest Mallya anayesema kuna umuhimu wa vyama vya siasa kuhamasisha wananchi kushiriki uchaguzi huo.
Anasema vyama hivyo, vinapaswa kutenganisha itikadi za kisiasa wakati wa kuhamasisha ushiriki wa wananchi katika uchaguzi, visiishie kuwahamasisha wanachama wake pekee.
“Inapotokea chama cha siasa kinahamasisha wananchi kupiga kura kisiwaite wanachama wake pekee, kiwaite wananchi wote kwenda kupiga kura,” anasema.
Serikali za mitaa zina jukumu la kusimamia utoaji wa huduma muhimu kama elimu, afya, maji safi na usafi wa mazingira.
Ushiriki wa wananchi katika uchaguzi huu unahakikisha kuwa viongozi wanaochaguliwa wana uwezo wa kutatua changamoto za kijamii na kuboresha huduma hizi.
Takwimu kutoka Ofisi ya Taifa ya Takwimu (NBS) zinaonyesha kuwa maeneo yaliyo na ushiriki mkubwa wa wananchi katika uchaguzi yana ongezeko la upatikanaji wa huduma bora za jamii kwa zaidi ya asilimia 30, ikilinganishwa na maeneo yenye ushiriki mdogo.
Hii inadhihirisha jinsi ambavyo ushiriki wa wananchi unavyoweza kuboresha maisha yao ya kila siku.
Wananchi wanaposhiriki kikamilifu katika uchaguzi wa serikali za mitaa, wanajenga uelewa na umiliki wa mchakato wa maendeleo. Hii inawafanya viongozi kuwa na jukumu kubwa la kuwajibika kwa wapiga kura wao.
Ripoti ya Mdhibiti na Mkaguzi Mkuu wa Hesabu za Serikali (CAG) ya mwaka 2022 inaonyesha halmashauri zilizo na ushiriki mkubwa wa wananchi katika uchaguzi zilikuwa na uwajibikaji bora wa rasilimali na miradi ya maendeleo, ikilinganishwa na zile zenye ushiriki mdogo.
Hii inathibitisha kuwa ushiriki wa wananchi unaweza kusaidia kupunguza ubadhirifu wa mali za umma na rushwa.
Uchaguzi wa serikali za mitaa ni fursa ya kuchagua viongozi wenye maono ya kuleta maendeleo endelevu.
Viongozi wanaochaguliwa kwa ushirikishwaji wa wananchi wanakuwa na uwezo wa kutengeneza mipango ya maendeleo inayokidhi mahitaji halisi ya eneo husika.
Takwimu zinaonyesha, maeneo yaliyokuwa na ushiriki wa asilimia 80 au zaidi katika uchaguzi wa serikali za mitaa yalipata mafanikio makubwa katika utekelezaji wa miradi ya maendeleo, ikilinganishwa na maeneo yenye ushiriki wa chini ya asilimia 50.
Hii inaonyesha umuhimu wa ushiriki wa wananchi katika kuleta maendeleo yanayodumu.
Uchaguzi wa serikali za mitaa unatoa fursa kwa makundi yaliyokuwa yakitengwa kama wanawake, vijana na watu wenye ulemavu kupata nafasi za uongozi.
Uchaguzi wa mwaka 2019 ulishuhudia ongezeko la asilimia 25 la wanawake walioteuliwa kushika nafasi za uongozi wa vijiji na mitaa, ikionyesha mafanikio makubwa katika kukuza usawa wa kijinsia.
Kwa kushiriki katika uchaguzi, wananchi wanahakikisha kuwa makundi yote katika jamii yanawakilishwa na sauti zao zinasikika katika mchakato wa maamuzi.
Serikali za mitaa zina jukumu katika kusimamia na kugawa rasilimali kwa maendeleo ya jamii.
Wananchi wanaposhiriki katika uchaguzi, wanachangia katika kuimarisha utawala bora kwa kuhakikisha viongozi wanatekeleza majukumu yao kwa uadilifu na ufanisi.
Uchaguzi wa serikali za mitaa unachangia katika kudumisha amani na umoja katika jamii.
Wananchi wanapokuwa na fursa ya kuchagua viongozi wao, wanapata njia za kikatiba za kutatua migogoro na tofauti zao za kisiasa.
Ripoti za vyombo vya usalama zinaonyesha kupungua kwa migogoro ya kijamii katika maeneo yaliyo na ushiriki mkubwa wa wananchi katika uchaguzi wa serikali za mitaa.
Hii inaonyesha kuwa ushiriki wa wananchi unaweza kusaidia kupunguza migogoro ya kijamii na kuimarisha amani na utulivu.
Serikali za mitaa ni kiungo muhimu katika utekelezaji wa mipango ya maendeleo ya Taifa. Wananchi wanaposhiriki katika uchaguzi, wanasaidia kuhakikisha mipango ya maendeleo inatekelezwa kwa ufanisi na kwa kuzingatia mahitaji yao halisi.
Takwimu za mwaka 2020 zinaonyesha kuwa maeneo yenye ushiriki mkubwa wa wananchi katika uchaguzi yalifanikiwa kutekeleza miradi ya maendeleo kwa asilimia 90, ikilinganishwa na asilimia 60 katika maeneo yenye ushiriki mdogo.
Hii inaonyesha jinsi ambavyo ushiriki wa wananchi unaweza kusaidia katika utekelezaji wa mipango ya maendeleo ya Taifa.
Kwa ujumla, ushiriki katika uchaguzi wa serikali za mitaa ni muhimu kwa kuimarisha demokrasia, maendeleo ya jamii na utawala bora nchini Tanzania.
Ushiriki wa wananchi unachangia katika kuchagua viongozi wenye uadilifu, wanaowajibika na wenye maono ya kuleta maendeleo endelevu.
Maria Manyere ni mkazi wa Dar es Salaam anasema uamuzi wake wa kushiriki au kutoshiriki uchaguzi wa serikali za mitaa utatokana na upepo unavyoenda.
Upepo unaozungumziwa na Maria ni kile alichofafanua, malengo ya kushiriki uchaguzi kwa mtazamo wake ni kupata viongozi bora, lakini hakuwahi kunufaika na viongozi wa serikali za mitaa katika chaguzi takriban nne alizoshiriki.
“Mimi nimechagua viongozi wengi wa serikali za mitaa lakini sinufaiki. Ukienda ofisi za serikali za mitaa unaombwa fedha hata ya kugongewa muhuri.”
“Wanatutoza fedha za ulinzi na usafi lakini hatuoni matokeo, sasa sioni umuhimu wa kuwachagua,” anasema.
Mtazamo huo ni tofauti na Shaaban Dache anayesema ni muhimu kushiriki uchaguzi huo kwa kuwa ndiyo unaowezesha kumpata kiongozi atakayewawakilisha wananchi katika ngazi ya mitaa vijiji na vitongoji.
“Najua sio rahisi Rais wa nchi avifikie vijiji na vitongoji vyote vya Tanzania, lazima awe na wawakilishi wake watakaotusaidia sisi tuliopo chini,” anasema.
Mbali na Dache, Aron Mponda anaeleza kuna umuhimu wa kushiriki katika uchaguzi huo ili kuwapata viongozi sahihi.
Watashawishikaje kupiga kura
Akizungumzia hilo, Mwanazuoni wa Sayansi ya Siasa, Ernest Mallya anasema suala la uhamasishaji wa wananchi kwenda kupiga kura halipaswi kuhusisha itikadi za kisiasa.
Msingi wa kauli yake hiyo ni kile alichofafanua kuwa, kila chama cha siasa kinapohamasisha watu kushiriki kupiga kura, kisiishie kuwashawishi wanachama wake pekee.
“Inapotokea chama cha siasa kinahamasisha wananchi kupiga kura kisiwaite wanachama wake pekee, kiwaite wananchi wote kwenda kupiga kura,” anasema.
Hatua hiyo kwa mujibu wa Profesa Mallya, itawezesha wananchi wote hata wasio na itikadi za vyama vya siasa kuona umuhimu wa kwenda kupiga kura.
Anasisitiza wananchi wengi hawaendi kupiga kura kwa sababu wanapohamasishwa wanatajwa kwa itikadi za vyama.
Lakini kwa upande wa Tamisemi, anaeleza ni muhimu iendelee kutoa elimu kama ambavyo inafanya sasa.
Hata hivyo, anasema elimu inayotolewa na Tamisemi haipaswi kuishia kwenye vyombo vya habari, wafike kwa wananchi kuzungumza nao ana kwa ana.
