KUALA LUMPUR, Malaysia, Agosti 28 (IPS) – Oxfam anatarajia trilionea wa kwanza duniani ndani ya muongo mmoja na umaskini utaisha katika miaka 229! Utajiri wa watu watano matajiri zaidi duniani umeongezeka zaidi ya mara mbili kutoka mwaka 2020, huku watu bilioni 4.8 wakizidi kuwa maskini.
Ripoti ya Oxfam ya 2024 yenye kichwa Inequality Inc. alionya, “Tunashuhudia mwanzo wa muongo wa mgawanyiko” huku mabilioni ya watu wakikabiliana na “janga, mfumuko wa bei na vita, huku utajiri wa mabilionea ukiongezeka”.
“Ukosefu huu wa usawa sio bahati mbaya; tabaka la mabilionea linahakikisha kuwa mashirika yanaleta utajiri zaidi kwao kwa gharama ya kila mtu”, alibainisha Amitabh Behar wa Oxfam International.
Kuendesha usawa
Kwa muhtasari wa ripoti hiyo, Tanupriya Singh alibainisha mapengo kati ya matajiri na maskini, na kati ya mataifa tajiri na nchi zinazoendelea yalikuwa yameongezeka tena kwa mara ya kwanza katika karne ya 21 huku matajiri wakubwa walivyozidi kuwa matajiri zaidi.
Global North ina 69% ya utajiri wote ulimwenguni na 74% ya utajiri wa mabilionea. Oxfam inabainisha kwamba mkusanyiko wa utajiri wa kisasa ulianza na ukoloni na himaya.
Tangu wakati huo, “uhusiano wa ukoloni mamboleo na Kusini mwa Ulimwengu unaendelea, na kuendeleza kukosekana kwa usawa wa kiuchumi na kuiba sheria za kiuchumi kwa ajili ya mataifa tajiri”.
Ripoti hiyo inabainisha, “uchumi kote Kusini mwa Ulimwengu umefungwa katika kusafirisha bidhaa za msingi, kutoka shaba hadi kahawa, kwa ajili ya matumizi ya viwanda vya ukiritimba katika Global North, kuendeleza mtindo wa ukoloni wa 'extractivist'”.
Kutokuwepo kwa usawa ndani ya mataifa tajiri kumeongezeka, huku jamii zilizotengwa zikizidi kuwa mbaya, na hivyo kusababisha upinzani wa itikadi kali za kikabila na siasa mbovu za utambulisho.
Asilimia sabini ya mashirika makubwa duniani yana bilionea kama mbia mkuu au mtendaji mkuu. Makampuni haya yana thamani ya zaidi ya $10 trilioni, ambayo inazidi jumla ya pato la Amerika Kusini na Afrika.
Mapato ya matajiri yamekua haraka kuliko wengine wengi. Kwa hivyo, 1% ya juu ya wanahisa wanamiliki 43% ya mali ya kifedha ulimwenguni kote – nusu huko Asia, 48% Mashariki ya Kati, na 47% huko Uropa.
Kati ya mwaka wa 2022 na katikati ya 2023, mashirika 148 makubwa zaidi duniani yalipata faida ya $1.8 trilioni. Wakati huo huo, 82% ya faida 96 za mashirika makubwa ilienda kwa wanahisa kupitia ununuzi wa hisa na gawio.
Ni asilimia 0.4 pekee ya makampuni makubwa zaidi duniani yamekubali kulipa mishahara ya chini kwa wale wanaochangia faida zao. Haishangazi, nusu ya watu masikini zaidi ya ulimwengu ilipata 8.5% tu ya mapato ya ulimwengu mnamo 2022.
Mishahara ya wafanyakazi karibu milioni 800 haijaendana na mfumuko wa bei. Mnamo 2022 na 2023, walipoteza $ 1.5 trilioni, sawa na wastani wa siku 25 za mishahara iliyopotea kwa kila mfanyakazi.
Mbali na usawa wa kipato, Ripoti ya Oxfam ya 2024 wafanyakazi waliobainika wanakabiliwa na changamoto zinazoongezeka kutokana na hali ngumu ya mahali pa kazi.
Pengo kati ya mapato ya matajiri wakubwa na wafanyakazi ni kubwa sana hivi kwamba mwanamke wa afya au mfanyakazi wa kijamii angehitaji miaka 1,200 kupata kile ambacho Mkurugenzi Mtendaji wa kampuni ya Fortune 100 hufanya kila mwaka!
Mbali na mishahara ya chini kwa wanawake, kazi ya utunzaji bila malipo inatoa ruzuku kwa uchumi wa dunia kwa angalau $10.8 trilioni kila mwaka, mara tatu kile Oxfam inachoita 'sekta ya teknolojia'.
Nguvu ya ukiritimba
Oxfam inabainisha kuwa mamlaka ya ukiritimba yamezidisha ukosefu wa usawa duniani. Kwa hivyo, mashirika machache huathiri na hata kudhibiti uchumi wa kitaifa, serikali, sheria na sera kwa maslahi yao wenyewe.
Utafiti wa Shirika la Fedha la Kimataifa (IMF) ulipata mamlaka ya ukiritimba kuwajibika kwa 76% ya kushuka kwa sehemu ya wafanyikazi ya mapato ya utengenezaji wa Amerika.
Behar alibainisha, “Ukiritimba unadhuru uvumbuzi na kukandamiza wafanyikazi na biashara ndogo ndogo. Ulimwengu haujasahau jinsi ukiritimba wa maduka ya dawa ulivyonyima mamilioni ya watu chanjo ya COVID-19, na kuunda chanjo ya ubaguzi wa rangi huku ikitengeneza klabu mpya ya mabilionea”.
Kati ya 1995 na 2015, makampuni 60 ya dawa yaliunganishwa na kuwa makampuni kumi makubwa ya Pharma. Ingawa uvumbuzi kwa kawaida hutolewa ruzuku kwa fedha za umma, ukiritimba wa dawa hupanda bei bila kuadhibiwa.
Oxfam inabainisha kuwa bahati ya Ambani nchini India inatokana na ukiritimba katika sekta nyingi zinazowezeshwa na utawala wa Modi. Sherehe za hivi majuzi za fujo za mwana wa Ambani zilidhihirisha mkusanyiko wa mali uliokithiri duniani kote.
The Ripoti ya Oxfam ya 2021 ilikadiria kuwa “mfanyikazi asiye na ujuzi atahitaji miaka 10,000 kupata kile Ambani alifanya kwa saa moja wakati wa janga na miaka mitatu kupata kile alichotengeneza kwa sekunde moja”.
Haishangazi, Ripoti ya Oxfam ya 2023 alibainisha, “1% tajiri zaidi ya India wanamiliki karibu 40% ya utajiri wa nchi, wakati zaidi ya watu milioni 200 wanaendelea kuishi katika umaskini”.
Udhibiti wa kifedha
Mashirika yameongeza thamani yao kupitia “vita endelevu na yenye ufanisi mkubwa juu ya ushuru … na kuwanyima umma rasilimali muhimu”.
Mashirika mengi yalipoongeza faida zao, kiwango cha wastani cha ushuru wa shirika kilishuka kutoka 23% hadi 17% kati ya 1975 na 2019. Wakati huo huo, karibu dola trilioni ziliingia kwenye maeneo ya ushuru mnamo 2022 pekee.
Bila shaka, kushuka kwa viwango vya kodi vya kampuni pia kunatokana na “ajenda pana ya uliberali mamboleo inayokuzwa na mashirika na wamiliki wao matajiri, mara nyingi pamoja na nchi za Global North na taasisi za kimataifa kama vile Benki ya Dunia”.
Wakati huo huo, shinikizo za kubana matumizi ya fedha zimeongezeka kwani mapato ya kodi ya serikali yamepungua kwa miongo kadhaa. Madeni mengi ya serikali pamoja na ukwepaji wa ushuru wa mashirika na kuepusha kumezidisha sera za ubana matumizi.
Huduma za umma zisizofadhiliwa zimeathiri vibaya watumiaji na wafanyikazi, haswa afya na ulinzi wa kijamii. Viwango vya juu vya riba vimezidisha mizozo ya madeni katika mataifa yanayoendelea.
Huku serikali zikiwa na vikwazo vya kifedha katika kuendeleza huduma za umma, watetezi wa ubinafsishaji wamekuwa na ushawishi mkubwa, na kupata udhibiti mkubwa wa rasilimali za umma kwa njia mbalimbali.
Mashirika ya kibinafsi yanafaidika kutokana na punguzo la mauzo ya mali ya umma, ushirikiano wa sekta ya umma na binafsi na kandarasi za serikali ili kuwasilisha sera na programu za umma.
“Mashirika na taasisi kuu za maendeleo… zimepata hoja zinazofanana na wawekezaji kwa kukumbatia mbinu ambazo 'zinahatarisha' mipango kama hiyo kwa kuhamisha hatari ya kifedha kutoka kwa sekta ya kibinafsi kwenda kwa sekta ya umma,” inasema ripoti hiyo.
Upatikanaji wa huduma muhimu za umma unapaswa kuwa wa wote. Kusisitiza juu ya mazingatio ya kutengeneza faida ya kibinafsi kunanyima jamii zilizotengwa kupata, hali inayozidisha ukosefu wa usawa.
Ofisi ya Umoja wa Mataifa ya IPS
Fuata @IPSNewsUNBureau
Fuata IPS News UN Bureau kwenye Instagram
© Inter Press Service (2024) — Haki Zote ZimehifadhiwaChanzo asili: Inter Press Service
