Mkutano wa 79 wa Baraza Kuu unaanza katikati ya Septemba na kitovu cha wengi ni mjadala mkuu wa kila mwaka. Lakini ni nini hasa?
Haya ndiyo unayohitaji kujua kuhusu mjadala utakaoanza Jumanne, tarehe 24 Septemba:
Je, mjadala wa jumla ni upi?
Mjadala mkuu ni mkutano wa kila mwaka mwezi Septemba wa Wakuu wa Nchi na Serikali wa Nchi 193 Wanachama wa Umoja wa Mataifa. Inafanyika mwanzoni mwa kikao cha Baraza Kuu, ambacho mara nyingi hujulikana kama UNGA.
Kwa kawaida huwa ni mdahalo wa kwanza wa kikao hicho na, isipokuwa mikutano ya ngazi ya juu inayofanana, ndiyo pekee ambayo Wakuu wa Nchi na Serikali hushiriki mara kwa mara.
Picha ya Umoja wa Mataifa/Cia Pak
Afisa wa usalama wa Umoja wa Mataifa amesimama chini ya ngazi za jukwaa kwenye Ukumbi wa Mkutano Mkuu.
Ni mjadala kweli?
Si kweli. Mjadala mkuu unawapa wawakilishi wa Nchi Wanachama zote (na baadhi ya vyombo vingine) fursa ya kutoa hotuba katika mazingira matakatifu ya Ukumbi wa Mkutano Mkuu.
Hakuna mjadala au mjadala mara baada ya hotuba yoyote. Hata hivyo, Nchi Wanachama zina haki ya kujibu, na hii inafanywa kwa maandishi na Mkuu wa Nchi. Barua hiyo inaelekezwa kwa Katibu Mkuu ambaye ataisambaza kwa Nchi Wanachama wote. Wakati wa mjadala wa jumla, taarifa katika kutekeleza haki ya kujibu hutolewa mwishoni mwa kila siku.
Mada ya kikao hiki cha Septemba 79 ni Kutomwacha mtu nyuma: Kufanya kazi pamoja kwa ajili ya kuendeleza amani, maendeleo endelevu na utu wa binadamu kwa vizazi vya sasa na vijavyo. Imeamuliwa kwa mashauriano mapana na Rais wa Baraza KuuWakuu wengi wa Nchi wanaweza kurejea katika hotuba zao lakini hawalazimiki kufanya hivyo.
Picha ya Umoja wa Mataifa/Mark Garten
Hugo Chávez (katikati), Rais wa zamani wa Venezuela, anawasili katika Makao Makuu ya Umoja wa Mataifa mjini New York mnamo Septemba 2006. (faili)
Nani anaongea lini?
Katika hali ya sasa, baada ya ufunguzi wa mkutano huo, Katibu Mkuu wa Umoja wa Mataifa anatoa kauli, akifuatiwa na Rais wa Baraza Kuu.
Kijadi, na angalau tangu kikao cha 10 cha Baraza Kuu mnamo Septemba 1955, imekuwa Brazil ambayo inafungua mjadala. Kwa mujibu wa Itifaki ya Umoja wa Mataifa na Huduma za Uhusiano, awali katika siku za mwanzo za mjadala hakuna Jimbo moja lililotaka kuwa wa kwanza kuzungumza, na Brazili iliingilia mara kadhaa.
Marekani, kama nchi mwenyeji wa Umoja wa Mataifa, inafuatia kwenye jukwaa.
Utaratibu wa kuzungumza wa Nchi nyingine 191 Wanachama unategemea vigezo kama vile usawa wa kijiografia na vile vile kiwango cha uwakilishi na upendeleo wao – kwa mfano, Mkuu wa Nchi anaweza asiwepo New York mwanzoni mwa mjadala.
Mbali na Mataifa Wanachama, wengine pekee walioalikwa kushiriki ni waangalizi wasio wanachama wa Holy See na Jimbo la Palestina na Umoja wa Ulaya, ambao una hadhi ya waangalizi katika UN.
Picha ya Umoja wa Mataifa/Marco Castro
Kiongozi wa zamani wa Libya Muammar Gaddafi akihutubia Baraza Kuu mwezi Septemba 2009. (faili)
Mwangaza wa mwanga, hasira inayowaka
Kikomo cha hiari cha dakika 15 cha taarifa kinapendekezwa kwa njia isiyo rasmi wakati wa mjadala mkuu, na wazungumzaji huarifiwa kwa busara na mwanga mwekundu unaomulika wakati wao umekwisha, ingawa hawakatizwi wala kusimamishwa.
Neno kuu hapa ni la hiari, na wengi, ikiwa sio wengi, Wakuu wa Nchi huzungumza kwa muda mrefu.
Kiongozi wa zamani wa Cuba Fidel Castro bado ana rekodi iliyoanzia 1960 hotuba ndefu zaidi kwa muda wa dakika 269, au chini ya saa nne na nusu, baada ya kuahidi “tutafanya tuwezavyo kuwa mfupi.”
Kumekuwa na hotuba nyingine ndefu na ndefu sana, lakini zinazojulikana zaidi kwa maudhui badala ya urefu.
Picha ya Umoja wa Mataifa/J. Mtoa huduma
Waziri Mkuu Benjamin Netanyahu wa Israel akihutubia Baraza Kuu mnamo Septemba 2012. (faili)
Mwaka 2006, huku kukiwa na mvutano unaoongezeka kati ya Marekani na Venezuela, Rais wa nchi hiyo Hugo Chávez alimwita Rais wa Marekani wa wakati huo George W. Bush “shetani” kutoka jukwaani.
Mwaka 2009, hayati kiongozi wa Libya Muammar Gaddafi alitoa hotuba kali ya dakika 100 akiukosoa Umoja wa Mataifa. Baraza la Usalama na kura ya turufu ya wanachama watano wa kudumu
Waziri Mkuu wa Israel Benjamin Netanyahu alishikilia kielelezo cha katuni cha bomu mwaka 2012 ili kuonya ulimwengu kwamba Iran ilikuwa imesalia miezi michache tu kuweza kutengeneza silaha za nyuklia.
Na rais wa zamani wa Merika Donald Trump mnamo 2017 kutishiwa “kuiangamiza kabisa Korea Kaskazini”, akimtaja kiongozi wake Kim Jong Un kama “Rocket Man”.
The gavel, kutembea-nje
Mjadala wa kwanza wa jumla ulifanyika mnamo 1946 na katika kipindi cha karibu miaka 80, mila nyingi, fahari na hali na hadithi chache zimehusishwa na hafla hiyo.
The alitoaambayo ilitolewa kwa Umoja wa Mataifa mwaka 1952 na Iceland inatumika kuashiria mwanzo wa vikao vya asubuhi na alasiri vya mjadala mkuu na, inapobidi, pia kudumisha utulivu.
Ilitumika kujaribu na kumnyamazisha kiongozi wa wakati huo wa Umoja wa Kisovyeti Nikita Khrushchev ambaye, kwa hivyo hekaya anayo, akavua kiatu chake na kukigonga kwenye jukwaa kwa nguvu kutoa hoja yake.
Wakati mwingine hali ya kidiplomasia inapotoka wajumbe wote wanapoamua kuondoka kwenye Ukumbi wa Mkutano Mkuu kupinga maoni na matendo ya Nchi nyingine Mwanachama, ingawa katika miaka ya hivi karibuni, imekuwa ni kawaida kiasi cha kutoshtuka.
Israel inapinga mara kwa mara hotuba ya Iran na kinyume chake.
Picha ya Umoja wa Mataifa/Manuel Elias
María Fernanda Espinosa Garcés (kulia), Rais wa kikao cha Baraza Kuu la 73, akishikilia zawadi baada ya makabidhiano kutoka kwa Miroslav Lajčák (katikati), Rais wa kikao cha 72, na Katibu Mkuu António Guterres mwaka 2018. (faili)
Jinsi ya kufuata mjadala wa jumla
Ingawa mjadala hauko wazi kwa umma, kesi zote zinapatikana moja kwa moja na kwa mahitaji UN Web TV.
Hotuba zote za mijadala ya jumla zinapatikana katika Umoja wa Mataifa Maktaba ya Dag Hammarskjöld.
Mengi ya mijadala 78 ya jumla iliyotangulia, au mambo muhimu kutoka kwayo, yanapatikana kwenye Maktaba ya Sauti na Picha ya UN.
