WHO Mkurugenzi Mkuu Tedros Adhanom Ghebreyesus alisema kuwa kushindwa kushughulikia afya ya kiakili, kingono na uzazi ya vijana kutakuwa na “matokeo makubwa na ya kutishia maisha kwa vijana”. Pia itakuja kwa gharama kubwa kwa jamii, ambayo inahalalisha uwekezaji mkubwa wa umma kutoka kwa serikali ulimwenguni kote.
Tedros alibainisha kuwa upungufu wa damu miongoni mwa wasichana balehe bado “umeenea” na katika viwango sawa na vile vya mwaka wa 2010, wakati karibu na kijana mmoja kati ya 10 ni feta.
Magonjwa ya zinaa yanaongezeka
Maambukizi ya zinaa (STIs) ikiwa ni pamoja na kaswende, klamidia, trichomoniasis na malengelenge sehemu za siri ambayo hutokea kwa kawaida miongoni mwa vijana yanaongezeka pia.
Ikiwa hazijatibiwa, zinaweza kuwa na “madhara ya maisha yote kwa afya”, mkuu wa WHO alisema, akitoa data mpya.
Tedros pia alizungumza dhidi ya majaribio ya “kurudisha nyuma” ufikiaji wa vijana kwa huduma ya afya ya ngono na uzazi na elimu ya ngono ili kukabiliana na upinzani unaokua wa usawa wa kijinsia na haki za binadamu.
Alisema kuwa umri wowote wenye vikwazo wa sera za ridhaa unapunguza upatikanaji wa huduma muhimu kwa vijana, zikiwemo zile za magonjwa ya zinaa na VVU.
Ujana ni hatua ya kipekee na muhimu ya ukuaji wa binadamu, inayohusisha mabadiliko makubwa ya kimwili, kihisia na kijamii, na ni dirisha muhimu la kuweka misingi ya muda mrefu ya afya bora, WHO inabainisha.
“Kukuza na kulinda afya na haki za vijana ni muhimu ili kujenga mustakabali bora wa ulimwengu wetu,” Tedros alisema.
“Kinyume chake, kushindwa kushughulikia matishio ya kiafya ambayo vijana wanakabiliwa nayo – mengine ya muda mrefu, mengine yanayoibuka – sio tu kuwa na matokeo mabaya na ya kutishia maisha kwa vijana wenyewe, lakini itasababisha kuongezeka kwa gharama za kiuchumi.”
Faida zinawezekana
Chapisho hilo lilizinduliwa katika hafla iliyo pembezoni mwa UN Mkutano wa Wakati Ujao.
“Vijana ni nguvu na nguvu za ubunifu wa ajabu kwa wema wakati wanaweza kuunda ajenda ya ustawi wao na maisha yao ya baadaye,” alisema Rajat Khosla, mkurugenzi mtendaji wa Ushirikiano wa Afya ya Mama, Watoto Wachanga na Mtoto, ambao walishiriki uzinduzi huo.
“Viongozi lazima wasikilize kile ambacho vijana wanataka na kuhakikisha wao ni washirika hai na watoa maamuzi,” aliongeza.
Wenyeji wa Urusi wanakabiliwa na 'kutoweka' kutokana na uhamasishaji wa Ukraine
Watu wa Asilia wa Urusi wanakabiliwa na “kutoweka” kwa sababu wamekabiliwa na uhamasishaji “mkubwa” wa kupigana vita nchini Ukraine, mtaalam wa juu wa haki za kujitegemea alisema Jumatatu.
Mtaalamu Maalum wa hali ya haki za binadamu nchini Urusi, Mariana Katzarova, alishikilia kuwa uhamasishaji mwingi wa jamii za walio wachache umelazimishwa.
“Uhamasishaji wa Watu wa Kiasili, hasa kutoka mataifa yenye idadi ndogo, ni mkubwa, na kiwango cha vifo ni kikubwa, ambacho kinawatishia kutoweka,” alisema, akitoa takwimu za mashirika ya kiraia.
'Karibu hakuna nyuso za Slavic' kwenye mstari wa mbele
Mtaalam huyo wa haki za kujitegemea, ambaye hafanyi kazi na Umoja wa Mataifa au kupokea mshahara kutoka kwa Shirika hilo, alisema kuwa kufuatia uvamizi kamili wa Urusi nchini Ukraine mnamo Februari 2022, aliona “karibu hakuna nyuso za Slavic” kwenye picha zilizotangazwa kutoka mstari wa mbele, bali wale wa makabila ya watu wa Urusi.
Habari za UN/Dominika Tomaszewska-Mortimer
“Ilikuwa Buryatians, ilikuwa Kalmykians, ilikuwa Chechens, ilikuwa ni wachache wa kitaifa wa Urusi,” alisisitiza.
Akizungumza mjini Geneva, Bi. Katzarova alisema kwamba mamlaka za Urusi zilienda “maeneo ya mbali” ya nchi hiyo kutafuta wanajeshi waliojiunga na vita.
“Uhamasishaji haujawa wa kikatili sana huko Moscow na St. Petersburg…Ni maeneo ya kisasa zaidi ambapo watu wanajua haki zao.
“Lakini, unapoenda umbali wa maili 100 kwa treni kutoka Moscow na St. Petersburg na achilia mbali katika maeneo ya mbali ya Siberia…watu hata hawahisi kuwa wana chaguo. Hawajui hata haki zao.”
Mtaalamu huyo huru wa haki za binadamu alisema alikuwa ameandika kesi ambapo wanajeshi walikuwa wamekwenda “mlango kwa nyumba” katika kutafuta askari na “kuwaondoa tu wanaume kutoka vijiji vya asili”.
Bi. Katzarova anatarajiwa kuwasilisha ripoti yake kwa Baraza la Haki za Binadamu Jumanne.
Mamlaka ya Belarusi yazima 'njia zote za upinzani', Baraza la Haki za Umoja wa Mataifa linasikia
Ukiukaji mkubwa wa haki unaendelea dhidi ya mashirika ya kiraia na wakosoaji wa Serikali huko Belarus, UN Baraza la Haki za Binadamu ilisikika Jumatatu.
Wakiteuliwa na Baraza huko Geneva, Kundi la Wataalam Huru juu ya Belarusi waliangazia ukiukwaji mwingi mkubwa unaohusishwa na maandamano katika uchaguzi uliobishaniwa wa Rais Alexander Lukashenko mnamo 2020.
Haya ni pamoja na vifo, mateso, unyanyasaji wa kijinsia na kunyimwa haki ya kesi ya haki, alisema Karinna Moskalenko, mwenyekiti wa jopo la wataalam huru.
Hali ya hewa ya hofu
Alisema serikali “inaendelea kuweka hali ya hofu kwa kuzima njia zote za upinzani, ikiwa ni pamoja na katika nafasi ya digital. Vifaa vipya vya kijasusi vya kielektroniki vinaonekana kufuatwa ili kuongeza ufuatiliaji wa shughuli za mtandaoni, kabla ya uchaguzi wa Rais.”
Bi. Moskalenko, ambaye kama mtaalam huru hafanyi kazi katika Umoja wa Mataifa, alisisitiza zaidi kwamba serikali ya Rais Lukasjenko “iliwajibika kwa uharibifu wa karibu kabisa wa nafasi za kiraia na uhuru wa kimsingi huko Belarusi”.
Wapinzani wengi wa mamlaka walikuwa “wamefungwa au kulazimishwa uhamishoni tangu uchaguzi wa 2020”, alibainisha.
