UMOJA WA MATAIFA, Sep 24 (IPS) – Somalia kwa sasa iko katikati ya mzozo mbaya wa kibinadamu ambao unatishia kuyumbisha usalama wa taifa hilo. Mgogoro huu ni matokeo ya Vita vya wenyewe kwa wenyewe vya Somalia, vilivyoanza mwaka 1991. Mapigano kati ya operesheni za koo yamesababisha masuala mengi kwa miaka mingi, ikiwa ni pamoja na zaidi ya vifo vya raia 596, kulingana na Misheni ya Usaidizi ya Umoja wa Mataifa nchini Somalia (UNSOM) . Mvutano umeongezeka sana mnamo 2024, na viwango vya uhamishaji wa ndani na uhaba wa chakula ukiongezeka kwa kasi.
“Wenzetu wa kibinadamu wanatuambia kwamba tangu mwanzoni mwa mwaka, inakadiriwa watu 150,000 wamekimbia makazi yao kutokana na mzozo mpya wa koo na operesheni zinazoendelea za kijeshi. Hii imeongeza udhaifu uliopo na kuzidisha mahitaji ya kibinadamu”, alisema Stéphane Dujarric, Msemaji wa Katibu. -Jenerali, katika mkutano na waandishi wa habari kwenye Makao Makuu ya Umoja wa Mataifa (UN).
Viwango vya ghasia za jumla nchini Somalia vimeona mabadiliko makubwa katika miaka ya hivi karibuni. Umoja wa Mataifa unaripoti ongezeko la ukatili wa kijinsia kuanzia 2022 na kuendelea, huku visa vya unyanyasaji wa majumbani na ubakaji vikiongezeka miongoni mwa wasichana katika makazi ya wakimbizi. Shirika la Umoja wa Mataifa la Kuhudumia Watoto (UNICEF) linakadiria kuwa asilimia 45 ya wasichana huolewa kabla ya kufikisha umri wa miaka 18.
Zaidi ya hayo, unyanyasaji unaowalenga watoto wa Kisomali bado ni mkubwa, huku mauaji, kuajiriwa na unyanyasaji wa kingono ukizidi kuwa wa kawaida, kulingana na Human Rights Watch (HRW). Watoto wamezuiliwa na mamlaka ya Somalia kutokana na kushukiwa kuwa wana uhusiano na kundi la Al-Shabab. Zaidi ya hayo, mashambulizi dhidi ya shule yamezidisha pakubwa mzozo wa elimu unaoendelea nchini. Shirika la Marekani la Maendeleo ya Kimataifa (USAID) linakadiria kuwa asilimia 85 ya watoto wa Somalia hawajaandikishwa shuleni.
Uhaba mkubwa wa chakula na njaa imekuwa masuala ambayo yameikumba Somalia kwa miongo kadhaa. Kuanzia 2020 hadi 2023, Somalia ilikuwa na ukame wake wa muda mrefu zaidi kuwahi kurekodiwa, na kusababisha baa la njaa kusukuma jamii kwenye ukingo wa kuporomoka. Mvua kubwa na mafuriko katika robo ya kwanza ya 2024 yamesababisha zaidi ya watu milioni 4 kukosa usalama wa chakula, kulingana na Ainisho ya Awamu ya Usalama wa Chakula (IPC).
Migogoro ya silaha katika miongo mitatu iliyopita imezuia kwa kiasi kikubwa ukuaji wa sekta ya kilimo nchini Somalia, na hivyo kuzidisha mzozo wa njaa. Kamati ya Kimataifa ya Uokoaji (IRC) inasema kwamba mapigano makali yameharibu “mifumo na miundombinu ya Somalia ambayo ingetoa ulinzi dhidi ya maafa ya hali ya hewa na kiuchumi”. Pia kumekuwa na ripoti za chakula na rasilimali muhimu kuchomwa moto na pande zinazopigana katika miaka ya hivi karibuni.
Somalia kwa sasa inategemea sana uagizaji bidhaa ili kuzuia njaa nchini kote. Benki ya Dunia inasema, “uchumi ulibakia kutegemea sana kutoka nje kwani migogoro imeharibu uwezo wa uzalishaji wa uchumi”. Inakadiriwa kuwa zaidi ya asilimia 55 ya watu wanaishi katika umaskini uliokithiri, huku ukuaji wa Pato la Taifa ukibaki palepale.
Mgogoro wa kuhama makazi nchini Somalia umeorodheshwa kuwa moja wapo mbaya zaidi ulimwenguni. Kufikia sasa, kuna takriban watu milioni 4 wakimbizi wa ndani, ambao ni takriban asilimia 21 ya idadi ya watu wa taifa hilo.
Ofisi ya Umoja wa Mataifa ya Kuratibu Masuala ya Kibinadamu (OCHA) inakadiria kuwa watu 247,000 wamelazimika kuyahama makazi yao kutokana na mafuriko makubwa. Takriban watu 53,600 waliokimbia makazi yao wameathiriwa na mafuriko, huku makazi muhimu yakiharibiwa.
Benki ya Dunia inaongeza kuwa kuna zaidi ya wakimbizi 38,000 nchini Somalia kutoka nchi zinazopakana na Ethiopia na Kenya, pamoja na Yemen. Ongezeko hili la wakimbizi limezidiwa na makazi ya wakimbizi wa Somalia, na kusababisha msongamano, usafi duni, wasiwasi wa usalama, upatikanaji mdogo wa rasilimali muhimu, na kuongezeka kwa hatari ya unyanyasaji wa kijinsia.
Migogoro ya kivita imezorotesha sana hali ya maisha na upatikanaji wa rasilimali muhimu kwa watu waliokimbia makazi yao. Ripoti ya HRW inasema kuwa mashambulizi ya kundi la Al-Shabab yamesababisha vizuizi katika mji wa Baidoa, na hivyo kuzuia kuwasili kwa misaada ya kibinadamu.
“Mnamo Julai, Médecins Sans Frontières (Madaktari Wasio na Mipaka, MSF) walitangaza kuwa wanaondoka Las Anod kutokana na kuongezeka kwa viwango vya vurugu, mashambulizi ya mara kwa mara kwenye vituo vya matibabu, na majeraha miongoni mwa wafanyakazi wa afya”, iliongeza HRW. Aidha, mafuriko yamezuia kwa kiasi kikubwa misaada ya kibinadamu, huku maeneo mengi yakiwa hayafikiki kabisa.
Zaidi ya hayo, tafiti za Shirika la Afya Duniani (WHO) zinasema kuwa Somalia ina tofauti ya kuwa na tatizo la afya ya akili lililoenea zaidi duniani, kutokana na kukabiliwa na vurugu kwa muda mrefu. Takriban theluthi moja ya watu wanasumbuliwa na aina fulani ya matatizo ya kisaikolojia, ambayo yanazidishwa sana na ukosefu wa vituo vya afya ya akili katika taifa. WHO imetambua rasmi hospitali tano pekee za magonjwa ya akili nchini.
Hivi sasa, mipango ya kibinadamu ya UN inaendelea katika juhudi za kupunguza mzozo unaoendelea. UNSOM imejitolea kusaidia misheni ya kulinda amani, inayoungwa mkono na serikali ya shirikisho. OCHA iko katika harakati za kusaidia jamii zilizoathiriwa na mafuriko. Mpango wa Mahitaji na Mwitikio wa Kibinadamu wa 2024 kwa Somalia unaomba dola bilioni 1.6 ili kutuliza mivutano ipasavyo na kusaidia zaidi ya watu milioni 5.2. Umoja wa Mataifa unahimiza sana michango ya wafadhili kwani ni asilimia 37 tu ya lengo hilo ndiyo imefikiwa.
Ripoti ya Ofisi ya Umoja wa Mataifa ya IPS
Fuata @IPSNewsUNBureau
Fuata IPS News UN Bureau kwenye Instagram
© Inter Press Service (2024) — Haki Zote ZimehifadhiwaChanzo asili: Inter Press Service
