UMOJA WA MATAIFA, Nov 22 (IPS) – Tarehe 21 Novemba, Mahakama ya Kimataifa ya Uhalifu ilitoa hati za kukamatwa kwa Waziŕi Mkuu wa Israel Benjamin Netanyahu, pamoja na waziŕi wa zamani wa ulinzi Yoav Gallant. Katika a kauli iliyotolewa na ICC, Netanyahu na Gallant wanatafutwa kwa uhalifu dhidi ya ubinadamu na uhalifu wa kivita ambao ulianzia mapema Oktoba 8 2023 hadi Mei 20 2024. Hii ni sanjari na vita vya Israeli na Lebanon na Palestina, ambavyo kumekuwa na uharibifu mkubwa katika miundombinu ya kiraia, maelfu ya majeruhi wa raia, na vikwazo vya mara kwa mara vya misaada ya kibinadamu.
Chumba cha ICC kinaamini kwamba kuna sababu za msingi za kuthibitisha kwamba Netanyahu na Gallant walikata kwa makusudi ufikiaji wa “vitu muhimu kwa ajili ya kuishi” kwa mamilioni ya watu wanaoishi katika Ukanda wa Gaza. Vitu hivi ni pamoja na chakula, maji, dawa, vifaa vya matibabu, mafuta na umeme. Makosa mengine ya Netanyahu na Gallant yaliyoainishwa katika ripoti hiyo ni pamoja na kuelekeza mashambulizi dhidi ya raia na mauaji.
Mnamo Novemba 21, Israel ilikata rufaa dhidi ya waranti wa kukamatwa, ikisema kwamba ICC haina mamlaka juu ya Israeli kwa kuwa sio nchi mwanachama. Rufaa hiyo baadaye ilikataliwa na ICC kutokana na Palestina kuwa chini ya mamlaka halali ya eneo.
Ofisi ya Netanyahu ilijibu hati ya kukamatwa kwa a chapisho la media ya kijamii ilishirikiwa kwa X (zamani Twitter). Alielezea hati za kukamatwa kama “anti-Semitic” na “kesi ya kisasa ya Dreyfus”. Ofisi hiyo pia ilishutumu ICC kwa kuwa shirika la “upendeleo na ubaguzi”.
“Waziri Mkuu Benjamin Netanyahu hatakubali shinikizo. Ataendelea kutekeleza malengo yote ambayo Israel ilikusudia kufikia katika vita vyake vya haki dhidi ya Hamas na mhimili wa ugaidi wa Iran,” inaongeza taarifa hiyo.
Rais wa Israel Isaac Herzog alishiriki chapisho kauli kwa X, ambapo alitoa maoni kwamba hati za kukamatwa zinageuza dhana ya haki ya kimataifa kuwa “kicheko cha ulimwengu wote”, akiongeza kuwa Israeli ina haki ya kujilinda na imekuwa ikitenda kwa mujibu wa sheria za kimataifa za kibinadamu. Herzog aliendelea kusema kwamba ICC imechagua kuunga mkono “dola la uovu la Iran ambalo linataka kuyumbisha eneo letu na ulimwengu, na kuharibu taasisi zenyewe za ulimwengu huru.”
Gallant pia alijibu kwa habari hii, akisema kwamba “uamuzi huo unaweka historia ya hatari dhidi ya haki ya kujilinda na vita vya maadili na kuhimiza ugaidi wa mauaji”.
Hamas imeunga mkono hatua za ICC na kuwataka kuangalia makosa yanayofanywa na maafisa wengine wa Israel. “Hatua muhimu kuelekea haki na inaweza kusababisha haki kwa wahasiriwa kwa ujumla, lakini inabakia kuwa na mipaka na ishara kama haitaungwa mkono kwa njia zote na nchi zote duniani,” alisema mjumbe wa ofisi ya kisiasa ya Hamas Basem Naim.
Hii ni mara ya kwanza katika historia ambapo ICC imetoa hati za kukamatwa kwa mshirika mkuu wa Marekani, na mara ya kwanza moja ilitolewa kwa kiongozi wa nchi ya kidemokrasia. Marekani pia si mwanachama wa ICC na haitambui rasmi mamlaka yake.
Mwezi Mei, utawala wa Biden ulishutumu uchunguzi wa ICC wa Israel, ukielezea maombi ya hati hizo kuwa “ya kuchukiza”. Rais Joe Biden amesema kuwa Marekani “daima itasimama na Israel dhidi ya vitisho kwa usalama wake”.
Wakati wa muhula wake wa kwanza, rais mteule Donald Trump hapo awali aliidhinisha juhudi za ICC. Mnamo Novemba 17, Kiongozi wa walio wengi katika Seneti John Thune alionyesha nia ya kuiwekea vikwazo ICC na mwendesha mashtaka wake ikiwa “hawatabatilisha hatua zao za kikatili na zisizo halali za kufuata hati za kukamatwa kwa maafisa wa Israeli.” Thune aliongeza kuwa Seneti imejitolea kuendeleza uungaji mkono wao kwa Israeli.
Ingawa utawala wa Biden haujajibu vibali vya kukamatwa hadi sasa, wanachama wa ngazi za juu wa Congress wameelezea nia ya kuiwekea vikwazo ICC. Seneta wa Marekani Lindsey Graham alielezea vibali vya ICC kama “mzaha hatari” na kuwataka wengine wa Seneti na Rais Biden kupitisha vikwazo katika kauli imeshirikiwa kwa X.
Nchi mbalimbali wanachama wa ICC zimeeleza kuridhishwa kwao na hati za kukamatwa. Waziri Mkuu wa Ireland Simon Harris alielezea hati hizo kama “hatua muhimu sana” katika kufikia haki kwa ukiukaji wa sheria za kimataifa za kibinadamu, akiongeza kuwa nchi zote lazima ziheshimu “uhuru na kutopendelea wa ICC, bila majaribio yoyote kufanywa kudhoofisha mahakama.”
Msemaji wa Wizara ya Mambo ya Nje ya Ufaransa alisema kwamba hatua hiyo ya Ufaransa itaambatana na sheria za ICC, na kuongeza kuwa “mapambano dhidi ya kutokujali ndio kipaumbele chetu.” Josep Borrell, mkuu wa sera za kigeni wa Umoja wa Ulaya pia ameelezea kuunga mkono hatua za ICC, akisema kuwa mahakama hiyo haikuwa na msukumo wa kisiasa.
Waziri wa Mambo ya Nje wa Uholanzi Caspar Veldkamp amethibitisha kwamba Uholanzi itaunga mkono sheria za ICC, itapunguza “mawasiliano yoyote yasiyo ya lazima” na mamlaka za Israel, na kuhamasishwa kumkamata Netanyahu au Gallant ikiwa wataingia katika eneo la Uholanzi. Waziri wa Mambo ya Nje wa Jordan Ayman Safadi alizitaka nchi kufuata uamuzi wa ICC, akiongeza kuwa Palestina inastahili haki baada ya kile anachoeleza kama “uhalifu wa kivita” kufanywa na Israel.
Mashirika ya kibinadamu pia yameunga mkono ICC huku kukiwa na upinzani kutoka kwa Israel na Marekani. “Hakuwezi kuwa na 'mahali pa usalama' kwa wale wanaodaiwa kufanya uhalifu wa kivita na uhalifu dhidi ya ubinadamu,” alisema Katibu Mkuu wa Amnesty International Agnès Callamard.
“Vibali vya kukamatwa kwa ICC dhidi ya viongozi wakuu wa Israel na afisa wa Hamas wanavunja dhana kwamba watu fulani hawawezi kufikiwa na sheria. Hati hizi zinapaswa hatimaye kusukuma jumuiya ya kimataifa kushughulikia ukatili na kupata haki kwa wahasiriwa wote nchini Palestina na Israel,” alisema Balkees Jarrah, mkurugenzi mshiriki wa haki ya kimataifa katika Human Rights Watch.
Ni muhimu kutambua kwamba hati za kukamatwa zilizotolewa na ICC ni mashtaka tu, badala ya maamuzi. Kesi lazima iendeshwe na ushahidi wa kutosha lazima utolewe ili kuthibitisha kwamba Netanyahu na Gallant walikiuka sheria za kimataifa za kibinadamu kimakusudi.
Mchambuzi wa masuala ya kisiasa na profesa wa sheria za haki za binadamu katika Chuo Kikuu cha Malkia Mary cha London Neve Gordon alizungumza na waandishi wa habari muda mfupi baada ya taarifa za kukamatwa kwa hati hizo. “Nadhani nia ya kutumia chakula kama silaha iko wazi kwa kauli za viongozi wa Israeli na mazoea ya jeshi la Israeli, na nadhani hii itakuwa rahisi kudhibitisha,” alisema.
Gordon aliongeza kuwa kampeni kali ya anga iliyoajiriwa na Israel pamoja na mashambulizi dhidi ya hospitali, magari ya kubebea wagonjwa, wafanyakazi wa misaada, na wahudumu wa afya itasaidia kujenga kesi dhidi ya Israel.
Ripoti ya Ofisi ya Umoja wa Mataifa ya IPS
Fuata @IPSNewsUNBureau
Fuata IPS News UN Bureau kwenye Instagram
© Inter Press Service (2024) — Haki Zote ZimehifadhiwaChanzo asili: Inter Press Service
