Muhtasari wa Baraza la Usalama mjini New York, Msaidizi wa Katibu Mkuu wa Mashariki ya Kati, Asia na Pasifiki, Khaled Khiari, alionya kwamba Mashariki ya Kati inashuhudia ongezeko jingine la hatari.
Amesema mashambulizi ya Israel na Yemen na vilevile katika Bahari Nyekundu yanatia wasiwasi mkubwa na kuonya kwamba kuongezeka zaidi kwa kijeshi kunaweza kuhatarisha uthabiti wa eneo hilo na kutakuwa na athari mbaya za kisiasa, kiusalama, kiuchumi na kibinadamu.
“Lazima tufanye kila tuwezalo kugeuza mwelekeo huu mbaya na kuunga mkono juhudi kamili za kumaliza mizozo katika Mashariki ya Kati,” alisema.
“Lazima tuhifadhi njia kuelekea amani endelevu na utulivu ambayo inanufaisha watu wote wa eneo hilo.”
Picha ya UN/Eskinder Debebe
Msaidizi wa Katibu Mkuu wa Umoja wa Mataifa Mohamed Khaled Khiari akihutubia mkutano wa Baraza la Usalama kuhusu vitisho vya amani na usalama wa kimataifa.
Mashambulizi yanaongezeka
Matukio ya hivi punde yanafuatia mwaka mmoja wa kuongezeka kwa mashambulizi ya Houthi yanayolenga Israel pamoja na meli katika Bahari Nyekundu na Ghuba ya Aden.
Tangu tarehe 13 Desemba, Houthis wamedai angalau mashambulizi 11 kulenga Israeli, kwa kutumia makombora ya balestiki na Magari ya Angani Yasio na Umbo (UAVs), alisema.
Israel nayo ilifanya mashambulizi ya anga tarehe 19 Disemba ambayo yalilenga miundombinu ya nishati na bandari katika bandari zinazodhibitiwa na Wahouthi za Hudaydah, Salif, Ra's Isa na mji mkuu, Sana'a. Kikosi cha Ulinzi cha Israel (IDF) kilidai kilikuwa kinalenga shabaha za kijeshi.
Bw. Khiari aliliambia Baraza kuwa raia tisa waliripotiwa kuuawa, huku bandari za Bahari Nyekundu zilipata uharibifu mkubwa, hivyo kupunguza uwezo wao. Israel pia iligonga vituo viwili vya umeme katika wilaya mbili za Sana'a, na kusababisha mgao wa umeme wa muda huko na huko Hudaydah.
Uharibifu na majeruhi
Akiendelea, afisa huyo mkuu alisema kwamba wakati makombora mengi na makombora mengine yaliyorushwa na Houthis yamezuiliwa, shule ya msingi huko Ramat Gan, iliyoko katikati mwa Israeli, iliharibiwa na kichwa cha kombora mnamo Disemba 20.
Siku moja baadaye, kombora lingine lilitua katika kitongoji cha makazi huko Jaffa na kusababisha uharibifu wa nyumba za karibu na majeruhi 16 wa raia, akiwemo mtoto wa miaka mitatu.
IDF ilifanya mashambulizi ya anga tarehe 26 Disemba ambayo yalilenga Uwanja wa Ndege wa Kimataifa wa Sana'a, bandari za Bahari Nyekundu kwenye pwani ya magharibi ya Yemen, pamoja na vituo vya nguvu vya Sana'a na Hudaydah ambavyo ilisema vinatumika kwa madhumuni ya kijeshi.
“Hatari za kukatizwa kwa shughuli muhimu za kibinadamu wakati ambapo mamilioni ya watu nchini Yemen wanahitaji msaada wa kuokoa maisha ni ya wasiwasi mkubwa,” alisema Bw. Khiari.
Umoja wa Mataifa katika njia panda
Alibainisha kuwa mashambulizi ya Disemba 26 yameripotiwa kusababisha watu wasiopungua sita kuuawa na makumi ya wengine kujeruhiwa, wakati mfanyakazi wa Shirika la Umoja wa Mataifa la Huduma ya Kibinadamu (UNHAS) pia alijeruhiwa wakati uwanja wa ndege ulipogongwa.
Aidha, ujumbe wa ngazi ya juu wa Umoja wa Mataifa ukiongozwa na Mkurugenzi Mkuu wa Shirika la Afya Duniani (WHO), Tedros Adhanom Ghebreyesus, pia alikuwa kwenye uwanja wa ndege wakati huu. Ujumbe huo ulikuwa umemaliza mijadala kuhusu hali ya kibinadamu nchini Yemen na kuachiliwa kwa Umoja wa Mataifa na wafanyakazi wengine waliozuiliwa na Houthis.
Katika suala hili, Umoja wa Mataifa unaendelea kutoa wito wa kuachiliwa mara moja na bila masharti kwa wafanyakazi wote wa Umoja wa Mataifa na wafanyakazi wengine waliozuiliwa kiholela na waasi.
Wasiwasi mkubwa
Bw. Khiari alikariri wasiwasi mkubwa wa Katibu Mkuu wa Umoja wa Mataifa kuhusu kuongezeka kwa kasi.
“Pia ninarudia wito wake kwamba sheria ya kimataifa, ikiwa ni pamoja na sheria ya kibinadamu kama inavyotumika, lazima iheshimiwe na pande zote,” aliongeza. “Tunatoa wito kwa wote kuheshimu na kulinda raia na miundombinu ya kiraia. Wafanyakazi wa kibinadamu lazima walindwe wakati wote.”
Alisema Umoja wa Mataifa unalaani mashambulizi yanayodaiwa na Wahouthi, ikiwa ni pamoja na kwenye meli Santa Ursula katika Bahari ya Arabia tarehe 27 Desemba.
Vikosi vya Marekani vililenga vituo vya kijeshi vya Houthi na mifumo ya silaha nchini Yemen tarehe 16 na 21 Desemba iliripotiwa kujibu mashambulizi ya baharini ya kundi hilo. Pia kumekuwa na ripoti ambazo hazijathibitishwa za mashambulizi ya anga tarehe 27, 28 na 29 Disemba katika maeneo tofauti ya Yemen.
“Tunasisitiza kwamba mashambulizi yanayotoka katika maeneo yanayodhibitiwa na Wahouthi nchini Yemen lazima yakome,” alisema, huku akitoa wito kwa Azimio la Baraza la Usalama 2722 (2024) kuheshimiwa kikamilifu.
Azimio hilo lilipitishwa mwezi Januari na kutaka mashambulizi yote katika Bahari Nyekundu lazima yakome.
Picha ya UN/Eskinder Debebe
Dorothy Shea (kushoto), Naibu Mwakilishi Mkuu wa Marekani katika Umoja wa Mataifa na Rais wa Baraza la Usalama la mwezi Disemba, akiongoza mkutano wa Baraza la Usalama kuhusu vitisho vya Amani na Usalama wa Kimataifa nchini Yemen na Israel.
Marekani: 'Wakati uliopita kwa Houthis kuacha tabia ya uzembe'
Akizungumzia Marekani, Dorothy Shea, Naibu Mwakilishi Mkuu katika Umoja wa Mataifa, alilaani mashambulizi ya hivi punde ya Wahouthi dhidi ya Israeli na kusisitiza uungaji mkono wa Marekani kwa haki ya Israel ya kujilinda.
Bi. Shea alikariri wito wa Marekani kwa Baraza la Usalama kuzingatia hatua za ziada ili kukabiliana na vitisho vinavyoongezeka kutoka kwa Wahouthi na kuiwajibisha Iran.
“Marekani haitasita kuwalinda wafanyakazi wake, washirika wa kikanda na meli za kimataifa,” alionya mwanadiplomasia huyo, akiendelea kutoa maelezo ya operesheni za kijeshi za Marekani tarehe 16 na 21 Desemba ambazo zililenga miundombinu ya Wahouthi, magari ya anga na makombora.
Hatua hizi, alisema, “zinaendana na sheria za kimataifa na zilikuwa ni utekelezaji wa haki ya asili ya Marekani ya kujilinda”.
Israeli lazima iratibu shughuli
Ni “muhimu”, alisema Bi. Shea, kwamba Israeli inaratibu operesheni zao za kijeshi, na kuhakikisha kwamba haitishi maisha ya raia au miundombinu ya kiraia.
Alisema kuwa Marekani inashukuru kwamba Tedros Ghebreyesus, mkuu wa Shirika la Afya Duniani, na timu yake walikuwa salama, baada ya shambulio la Israel lililopiga uwanja wa ndege wa Sana'a siku ya Alhamisi, na kuharibu mnara wa udhibiti wa usafiri wa anga, na kuripotiwa kuwaua watu watatu. Umoja wa Mataifa, uliendelea afisa huyo wa Marekani, kuwa anatoa misaada muhimu kwa watu wa Yemen, wanaokabiliwa na “hali hatari.”
“Ni wakati umepita kwa Wahouthi kuacha tabia yao ya kutojali na ya kudhoofisha, na Baraza hili linapaswa kuhakikisha kuwa kuna matokeo kwa vitendo vyao”.
Uingereza: 'Hakuna uhalali' wa mashambulizi ya Houthi
“Hakuna uhalali” wa kuendelea kwa mashambulizi ya kombora la Houthi na Gari lisilo na rubani la Angani (UAV) dhidi ya Israeli na kulenga meli za kimataifa katika Bahari Nyekundu, alisema Barbara Woodward, Mwakilishi wa Kudumu wa Uingereza katika Umoja wa Mataifa.
Uchokozi wa Houthi, alitangaza Bi. Woodward, unahatarisha kuongezeka kwa kanda, na unazidisha hali mbaya ya kibinadamu na kiuchumi tayari ndani ya Yemen. Balozi huyo aliongeza kuwa Iran imechukua nafasi katika kuchochea ongezeko hili, na inawajibika kwa matendo ya washirika wake.
Akirejelea shambulio la Israel kwenye uwanja wa ndege wa Sana'a, Bibi Woodward alitangaza kwamba hatua ya Israel lazima iwiane na wajibu wao chini ya sheria za kimataifa za kibinadamu, ikiwa ni pamoja na ulinzi wa raia.
Picha ya Umoja wa Mataifa/Evan Schneider
Vassily Nebenzia, Mwakilishi wa Kudumu wa Israel katika Umoja wa Mataifa, akitoa muhtasari wa mkutano wa Baraza la Usalama kuhusu vitisho kwa Amani na Usalama wa Kimataifa nchini Yemen na Israel.
Urusi: Vitisho kwa raia 'havikubaliki'
Balozi wa Urusi, Vassily Nebenzia, alilaani mashambulizi ya makombora ya Houthi dhidi ya Israel tarehe 19 na 20 Desemba na kusisitiza kuwa vitisho kwa raia na miundombinu ya kiraia “havikubaliki”.
Hata hivyo, Bw. Nebenzia alielezea mwitikio wa kijeshi kama “dhahiri hauna uwiano” na pia unastahili kulaaniwa, na alitoa wito kwa pande zote zinazohusika katika hatua dhidi ya Yemen kujizuia na kuepuka hatua zinazozidi.
Mwanadiplomasia mkuu wa Urusi alisema kuwa Januari ni mwaka wa “hatua haramu ya kijeshi” ya Magharibi dhidi ya Yemen ambayo “inapanda uharibifu zaidi na zaidi katika nchi hii” na ni “uchokozi mwingine wa kijeshi unaofanywa na nchi za Magharibi dhidi ya serikali huru”.
Maendeleo kwenye safu ya kisiasa, alibishana Bw. Nebenzia, yatasababisha kupunguzwa na hatimaye kusitishwa kwa shughuli za kijeshi kwa upande wa shirika la Houthi Ansar Allah.
Picha ya Umoja wa Mataifa/Evan Schneider
Danny Danon, Mwakilishi wa Kudumu wa Israel katika Umoja wa Mataifa, akitoa maelezo kwa mkutano wa Baraza la Usalama kuhusu vitisho kwa Amani na Usalama wa Kimataifa huko Yemen na Israel.
Israeli: 'Tumetosha'
Balozi wa Israel Danny Danon alisema alishtushwa sana kujua kwamba shule katika mji wake wa nyumbani, Ramat Gan, ambayo alisoma akiwa mtoto ilipigwa na kombora la balestiki lililorushwa na Houthis.
Pia alikumbuka kwamba mtoto wa miaka mitatu alijeruhiwa vibaya katika shambulio lingine kwenye uwanja wa michezo huko Jaffa.
“Ungefanya nini kama ingekuwa mtoto wako, shule yako, jiji lako? Kwa sababu hii sio hadithi yangu tu. Ni hadithi ya Israeli. Ni hadithi tunayoishi kila siku. Tumepata vya kutosha,” alisema.
Bw. Danon aliliambia Baraza hilo kuwa kwa zaidi ya mwaka mmoja, Wahouthi “wamefyatua karibu mashambulizi 300 ya makombora na ndege zisizo na rubani ambazo hazijachochewa kuwalenga raia na jamii za Israeli,” ambayo aliiita “ugaidi wa kimfumo, uliokadiriwa”.
Akiwa ameshikilia ramani, alibainisha kuwa Yemen iko umbali wa kilomita 2,000 (takriban maili 1,500) kutoka Israel na nchi hizo mbili hata hazishiriki mpaka.
“Hatuna ubishi nao, lakini wanatuma makombora yao na ndege zao zisizo na rubani kuwaua watu wetu. Na kwa nini? Chuki kali ya kijihadi kwa Wayahudi,” alisema.
