ATLANTA, Georgia, Jan 03 (IPS) – Mahali pa moto katika Chumba cha Kulia cha Jimbo la White House ambacho kinasema, “Na pasiwepo na mtu yeyote ila watu waaminifu na wenye busara watawahi kutawala chini ya paa hili.” Rais John Adams aliandika hayo katika barua kwa mkewe Abigail mwaka 1800.
Jimmy Carter kwa vyovyote vile alikuwa mtu mwenye hekima, mwadilifu, na mwenye adabu—mtu wa imani ya kina ya kidini, ambaye pia alikuwa mtu makini—wengine wanaweza kusema wa kizamani—kuhusu matamshi yake.
Alikuwa mkweli kwa kutumia msemo wa mvulana wa kijijini “Nitampiga punda wake!” dhidi ya mpinzani mkuu wa chama cha Democratic Seneta Edward Kennedy. Waandishi wengi wa enzi hiyo waliona kuwa ni kali sana au karibu kuwa chafu, kwa hivyo badala yake, waliandika, “Nitampiga punda wake!”
Carter alikuwa mwaminifu. Alipoulizwa na mwandishi wa habari katikati ya hadithi za ngono za ndugu wa Kennedy, ikiwa aliwahi kuwa na tamaa moyoni mwake, alijibu moja kwa moja, “Ndiyo.” Hilo ni jambo ambalo hakuna mwanasiasa mwingine angeweza kufanya. Lakini ilikuwa rahisi kwa Carter kukiri kwa sababu alifuata fundisho la Wakristo na Wakalvini kwamba “Sisi sote ni wenye dhambi.”
Wanahistoria wanaona utawala wake kama chanzo cha mapambano ya haki za kiraia, hasa Kusini. Kama rais alijadili makubaliano ya kwanza ya amani kati ya Israeli na Waarabu. Katika miaka yake ya baada ya urais, alifanya athari duniani kote kama kibinadamu.
Utu wema wa raia lazima uwe mwaminifu kwa dhana asilia ya utaifa wa Marekani—kupendelea raia mbele ya serikali. Uhuru na haki ni vielelezo vya demokrasia, sio utiifu kwa wanasiasa.
George Washington alisema, “Kuna muungano usioweza kuvunjika kati ya wema na furaha.” Lincoln alishauri “Uovu dhidi ya yeyote…msaada kwa wote…uthabiti katika haki.” Carter alifuata maoni haya wakati wa kutawazwa kwake kwa kiapo kutoka kwa Nabii Mika wa Biblia: “Fanyeni haki, pendani rehema, nendeni kwa unyenyekevu.”
Kuna njia mbili za kuwatambua watu kuwa waaminifu na wenye hekima—kwa maneno na matendo yao. Carter alisema kweli moja kwa moja—hata ikiwa haikuwa rahisi kwake au inaweza kumuumiza. Sera zake ziliegemezwa juu ya usawa rahisi, haswa katika juhudi zake za kushinda ubaguzi wa rangi ulioenea wa Kusini mwa Kale.
Kinyume chake, Rais Mteule Trump anajulikana kwa uwongo na kashfa zilizojaa udanganyifu zinazodondoka kila mara kutoka kwenye midomo yake: “Mtu anapokuumiza, mfuate kwa ukali na kwa jeuri uwezavyo…. Mtu anapokukosea, rudisha kwenye jembe.” Chapa ya Trump, alisema, inamaanisha, “Nguvu ndio dhamana pekee ya kweli.”
Tunawafundisha watoto wetu tofauti. “Kuwa mzuri,” tunasema kila wakati. Sesame Street TV na walimu wa Darasa la Kwanza wanawaita watoto kwa “Kukosa Adabu.” Kwa nini hatuwezi kudai mengi kutoka kwa viongozi wetu?
Trump ni dalili ya maovu ya jamii yetu, sio sababu. Leo hii wengi wetu tunavumilia laana na mambo machafu ambayo yangewachafua bibi zetu. Trump anaendesha tu kilele cha mafuriko ya uchafu ambao tayari upo kati ya umma.
Turudishe fadhila ya kiraia. Jimmy Carter anaweza kuwa mfano bora wa haki binafsi miongoni mwa viongozi wa Marekani katika maisha yetu. Mwache awe kielelezo chako—sio suti tupu, ya ulegevu ambayo hivi karibuni itakuwa mkaaji mwingine wa Ikulu.
James E. Jennings PhD ni Rais wa Conscience International.
Ofisi ya Umoja wa Mataifa ya IPS
Fuata @IPSNewsUNBureau
Fuata IPS News UN Bureau kwenye Instagram
© Inter Press Service (2025) — Haki Zote ZimehifadhiwaChanzo asili: Inter Press Service
