Jan 14 (IPS) – Utawala uliojengwa juu ya ugaidi, uliotawaliwa na woga na kuungwa mkono na vikosi vya wakala wa kigeni ulibomoka kwa chini ya wiki mbili. Mwishowe, misingi ya Nyumba ya Assad (1970-2024) iliegemea kwenye mchanga unaobadilika wa wakati. Katika siku za zamani, watawala wangeweza kustaafu na uporaji wao katika maisha ya starehe katika maeneo ya starehe ya Uropa. Hakuna tena. Ufurushaji wa nyuma wa damascene umewafanya Assads kukimbilia usalama hadi Moscow.
Mwanzo wa mwisho wa ukoo wa Assad unaweza kufuatiliwa nyuma hadi kwenye mashambulizi ya kikatili ya Hamas ya tarehe 7 Oktoba 2023. Malengo yake yalikuwa kuua, ubakaji, kutesa utekaji nyara na kudhalilishwa hadharani katika mitaa ya Gaza kadri Waisraeli wengi iwezekanavyo.
Mahesabu yake ya kisiasa yalitaka kudhoofisha imani ya Waisraeli katika uwezo wa serikali yao kuwalinda; kuchochea mashambulizi ya kulipiza kisasi kwenye ukanda wa Gaza wenye wakazi wengi zaidi ambayo ingeua idadi kubwa ya raia wanaoshikiliwa kama ngao za kibinadamu bila hiari, na kuwasha moto mtaa wa Waarabu, kuwakera Waislamu kote ulimwenguni na kufurika mitaa ya miji ya Magharibi huku umati mkubwa wa watu wakipiga kelele za Palestina/Hamas. ; kuvuruga mchakato wa kuhalalisha uhusiano na mataifa ya Kiarabu; kuvunja Makubaliano ya Ibrahimu; na kuitenga Israeli kimataifa.
Ni sawa kusema kuwa Hamas imeshinda vita vya propaganda. Israel haijawahi kuwa chini ya lawama endelevu kama hii ya kimataifa katika Baraza la Usalama la Umoja wa Mataifa, Baraza Kuu, Baraza la Haki za Kibinadamu, Mahakama ya Dunia na Mahakama ya Kimataifa ya Uhalifu. Pia imekosolewa vikali katika miji mikuu mingi ya Magharibi, mitaa na vyuo vikuu vilivyoungwa mkono hapo awali ikiwa ni pamoja na Australia.
Bado kuna mateka 100 waliotekwa huko Gaza. Wanajeshi wa Israel bado wanauawa na kujeruhiwa. Hamas, Hezbollah na Houthis wamesalia na uwezo wa kurusha roketi na ndege zisizo na rubani nchini Israel.
Hata hivyo, Israel imepata mafanikio makubwa ya kijeshi katika mapigano kote Gaza ikifuatiwa na Lebanon. Hamas na Hezbollah zimeangamizwa kama vikosi vya mapigano, huku makamanda wao wa kijeshi na viongozi wakikatwa vichwa kwa mauaji yaliyolenga na vifaa vya vilipuzi vilivyowekwa kwenye paja na mazungumzo. Iran imefedheheshwa, imepoteza aura yake ya kutoshindwa na imeona uharibifu wa mkakati wake wote wa kujaribu kuitoa Israeli damu hadi kufa kupitia mikato elfu moja iliyosababishwa na washirika.
Matokeo ya kijeshi kwa hivyo ni kuweka upya kamili kwa usawa wa ndani wa nguvu kwa faida ya Israeli. Sababu ya hii ni miscalculations ya kimkakati ya Hamas. Ilianzisha mashambulizi ya 10/7 upande mmoja, ikitarajia kuteka makundi ya kindugu kwenye vita. Nusu ya Hezbollah pekee ndiyo ilifanya hivyo kwa kurusha makombora lakini bila ya kufanya wanajeshi wa ardhini.
Makosa ya pili ya kimkakati yaliyofanywa na Hamas ilikuwa kudharau nia na dhamira ya Israel. Hivi ndivyo vita virefu zaidi vya Israeli. Israeli ilikaa kidete kuangamiza Hamas kama jeshi lenye uwezo na mamlaka ya kutawala huko Gaza; iliweka uokoaji wa mateka kwa lengo linalohitajika sana lakini la chini; aliiangamiza Hezbollah na kuiondoa kutoka kusini mwa Lebanoni; na kukagua Iran kama tishio la kijeshi lililo juu ya upeo wa macho kwa Israeli kupitia washirika wake wawili wenye nguvu huko Gaza na Lebanon.
Matokeo mengine yalikuwa ni kuondoa viunzi vinavyoushikilia utawala wa Assad huko Damascus na kuuacha wazi na kuwa katika hatari ya kupinduliwa na waasi wa kijihadi wenye silaha na waliohamasishwa sana. PM Benjamin Netanyahu ana haki ya kudai kwamba 'mapigo ya Israel dhidi ya Iran na Hezbollah' yalisaidia kumwangusha Assad.
Mizani hiyo mpya ya kimkakati inakiona kituo cha Israel kikiibuka kikiwa na nguvu zaidi kati ya magofu ya mhimili wa upinzani dhidi ya Israel. Sababu ya msingi ya hii ni kiwango, sababu ya mshangao na ukatili wa Oktoba 7. Hii ilivunja zaidi ya kurekebisha kitanzi kisicho na mwisho cha Hamas na sera za Israeli za kushambulia, kulipiza kisasi, suuza na kurudia unapotaka. Uwiano mpya tu wa mamlaka unaweza kurejesha usitishaji unaotegemea uzuiaji unaotegemea ulipizaji kisasi fulani wa Israeli na utawala wa Israeli katika kila kiwango cha kuongezeka.
Wito wa kimataifa wa usitishaji vita wa haraka na usio na masharti na ushawishi wa kutoingia Rafah haukuwa na tija, naamini, kwa sababu mbili. Kwa moja, kwa kuzingatia kiwango cha kutisha cha 10/7, kwa Waisraeli walitenganisha ukweli kutoka kwa marafiki wa hali ya hewa nzuri. Kwa upande mwingine, vijana na nchi za Magharibi, chini ya athari za mabadiliko ya idadi ya watu katika uchaguzi na wimbi kubwa la Waislamu wa Mashariki ya Kati wenye itikadi kali, walikuwa wakiihama Israeli na kulegeza msimamo wa kupambana na chuki dhidi ya Wayahudi katika jamii zao. Hili lilipelekea ufahamu kwamba wakati ulikuwa dhidi ya Israeli. Hamas na Hezbollah ilibidi ziondolewe kama vitisho vya usalama sasa au kamwe.
Hata hivyo, baada ya Assad Syria inaweza kuwaka sana. Syria si taifa-taifa bali ni tambarare iliyochanika ya madhehebu tofauti yenye historia iliyojaa damu ya uhasama. Waasi wanatofautiana kwa kabila, rangi na dini na wanaungwa mkono na watendaji tofauti wa kigeni wenye ajenda zao. Nafasi ni kwamba ushindi wa mapema utakuja mafuriko ya vikundi vinavyopigana na Syria inashuka tena kwenye uwanja wa mauaji.
Kundi kubwa la waasi ni Hayat Tahrir al-Sham (HTS), ambao chimbuko lake ni al Qaeda na Islamic State. Kiongozi wake ni Abu Mohammed al-Jolani ambaye amekuwa na Marekani Fadhila ya FBI ya dola milioni 10 kichwani mwake tangu 2017 kama gaidi. Msingi wa HTS ni asilimia 75 ya idadi ya watu wa Sunni, na sehemu iliyosalia ya robo ya mgawanyiko kati ya Washia, Wakurdi, Wakristo, Wadruze, Ismailia, Waarmenia na Waalawi.
Waisraeli hawawezi kudhani kuwa Washami wana kinga dhidi ya chuki ya Wayahudi ambayo inawahuisha Waislamu wengi katika eneo hilo. Ikiongozwa na kanuni yake ya tahadhari, Israel imeharibu kwa urahisi sehemu kubwa ya silaha za Syria, miundombinu ya silaha za kemikali na vifaa vya kutengeneza silaha na kuchukua udhibiti wa eneo lisilo na ulinzi la kijeshi katika Miinuko ya Golan.
Uzoefu wa Afghanistan, Iraq na Libya baada ya ukombozi wao wa kibinadamu katika uhuru na demokrasia katika muongo wa 2001-11 unapaswa kuwapa watu wa Panglossia wenye matumaini juu ya 'Syria mpya' kuangalia ukweli.
Ramesh Thakuraliyekuwa msaidizi wa katibu mkuu wa Umoja wa Mataifa, ni profesa aliyestaafu katika Chuo Kikuu cha Kitaifa cha Australia na Mshiriki wa Taasisi ya Masuala ya Kimataifa ya Australia. Yeye ni Mtafiti Mwandamizi wa zamani katika Taasisi ya Amani ya Toda na mhariri wa Mkataba wa kupiga marufuku nyuklia: uundaji upya wa mpangilio wa nyuklia wa kimataifa.
Makala haya yametolewa na Taasisi ya Amani ya Toda na yanachapishwa tena kutoka kwa asili kwa idhini yao.
Ofisi ya Umoja wa Mataifa ya IPS
© Inter Press Service (2025) — Haki Zote ZimehifadhiwaChanzo asili: Inter Press Service
