BULAWAYO, Jan 15 (IPS) – Afŕika inapoteza mabilioni ya dola kila mwaka kutokana na mtiririko haŕamu wa kifedha, na kusababisha baŕa hilo kushindwa kuboŕesha maisha ya mamilioni ya watu pamoja na utajiri mkubwa wa madini, kulingana na wataalam.
Mashirika yanasema mengi zaidi yanahitajika kufanywa ili kugeuza maliasili za bara hili kuwa ustawi wakati ambapo serikali zinatatizika kushughulikia hali ngumu ya kiuchumi ambayo imesababisha umaskini mkubwa.
Kwa mujibu wa Benki ya Maendeleo ya Afrika (AfDB), viwango vya umaskini viliongezeka mwaka 2022huku watu milioni 281 wakiathiriwa na njaa, hadi milioni 11 mwaka uliotangulia.
Takwimu hizo za kutisha zilikuwa sababu ya wasiwasi miongoni mwa wataalam wakati wa Mkutano wa hivi karibuni wa Kiuchumi wa Afŕika mjini Gaborone, Botswana, ambao walilaumu kwamba pamoja na mabaki ya madini yasiyopingika ya bara hilo, viwango hivyo vya juu vya umaskini vimeendelea kuwepo.
Kwa kugusa rasilimali za asili zilizopo, wataalam wanaamini hii itasababisha usimamizi bora wa madeni huku nchi zikisalia zikiwa na mikopo isiyoweza kulipwa.
Hii pia inakuja dhidi ya historia ya kuongezeka kwa wito wa msamaha wa deni, kama wakosoaji wanasema mikopo kutoka kwa wakopeshaji wa kimataifa itafanya hivyo mzigo wa vizazi vijavyo vya bara hili.
“Hatuwezi kula almasi au bauxite,” alisema Said Adejumobi, Mkurugenzi wa Mipango ya Kimkakati katika Tume ya Kiuchumi ya Afrika (ECA).
“Mikoa mingine yenye rasilimali chache imebadilisha uchumi wao kwa kuongeza thamani ya kile wanachozalisha. Kwa nini isiwe sisi?” Adejumobi aliongeza katika hotuba wakati wa mkutano wa Gaborone.
ECA inakadiria kuwa Afrika inapoteza USD 90 bilioni kila mwaka kupitia mtiririko wa fedha haramu, na uporaji umelemaza huduma kama vile sekta ya afya na maendeleo ya miundombinu.
Hasara hii pia inashuhudiwa katika juhudi za bara la Afrika kushughulikia madeni ya muda mrefu na mikopo isiyoweza kulipwa, huku ECA ikibainisha kuwa deni la nje la zaidi ya nusu ya nchi za Afrika hivi karibuni litazidi Dola trilioni moja.
“Wakati mwingine tunakopa ili tu kulipa mikopo ya awali, jambo ambalo si endelevu,” alisema Sonia Essobmadje, Mkuu wa Kitengo cha Ubunifu wa Fedha na Masoko ya Mitaji katika Tume ya Kiuchumi ya Afrika.
“Kuna haja ya mseto wa kiuchumi, nidhamu ya fedha, mikakati madhubuti ya usimamizi wa deni la umma, na zaidi ya yote, uanzishwaji wa masoko ya mitaji ya ndani,” alisema Essobmadje.
Watafiti kwa muda mrefu wameibua wasiwasi kuhusu upotevu wa mapato ya madini mashirika ya kimataifa ya uhalifu ambapo nchi za Afrika zimeshindwa kuziba mashimo ambayo yameshuhudia mabilioni ya dola yakipotea.
Hata hivyo, wataalam wanaona kuwa kwa Afrika kufanikiwa, utungaji sera thabiti utakuwa muhimu ili kuhakikisha uzingatiaji wa itifaki za bara zinazolenga kulinda na kurudisha utajiri uliopotea.
“Sera si huduma ya kwanza,” alisema Raymond Gilpin, Mchumi Mkuu wa Afrika wa Shirika la Maendeleo la Umoja wa Mataifa (UNDP).
“Ni kuhusu kujenga miundo kwa siku zijazo,” Gilpin alisema, akionyesha ukosefu wa mipango ya kutosha ya muda mrefu kulinda utajiri wa bara.
Hata hivyo, si kila jambo la huzuni na maangamizi, kwani wataalam wametaja idadi ya vijana barani Afrika kama inayotoa matumaini ya ukuaji unaowezekana licha ya changamoto zinazoendelea.
“Tuna matumaini kwa sababu Afrika ina rasilimali za kipekee: nguvu kazi changa, nguvu kazi, uwezo mkubwa wa nishati mbadala, na ukuaji wa miji,” alisema Caroline Kende-Robb, Mkurugenzi wa Mikakati na Sera za Uendeshaji katika Benki ya Maendeleo ya Afrika (AfDB).
“Siyo yote kuhusu migogoro-ni kuhusu fursa,” aliongeza.
Kama sehemu ya juhudi pana za kuziba upotevu wa utajiri wa bara, wanateknolojia wa kikanda lazima wabunifu ili serikali zichukue suluhu zinazoweza kutekelezeka zenye msingi wa ushahidi.
“Kama taasisi zinazoongoza katika bara, AfDB, ECA, na UNDP lazima zichukue hatua, sio tu katika kueleza mawazo mahiri, lakini kimsingi katika kufikiria upya jinsi tunavyofanya kazi. Afrika ya leo inabadilika na inabadilika—mikakati yetu lazima ibadilike nayo. Hii ni kuhusu hatua, si matarajio,” Gilpin, mwanauchumi wa UNDP alisema.
Ili Afrika iweze kupita changamoto zake nyingi, suluhu lazima zitokee ndani ya bara lenyewe, anaamini Zuzana Schwidrowski, Mkurugenzi wa Kitengo cha Uchumi Mkubwa, Fedha na Utawala katika Tume ya Kiuchumi ya Afrika.
“Afŕika haiombi takrima,” Schwidrowski alisema.
“Kila changamoto huleta fursa. Huku kukiwa na mgawanyiko wa kimataifa na vita vya kibiashara, Afrika ina nafasi ya kutengeneza maeneo mapya na kuchukua fursa zinazojitokeza. Ni lazima tushirikiane kuzinufaisha.”
Kwenda zaidi ya kulinda utajiri mwingi wa Afrika, bado kuna haja ya kuchunguzwa ili kueneza msingi wa mapato wa bara, baadhi ya wataalam wanasisitiza.
“Tuna zana za kuleta mabadiliko, lakini zana pekee hazitoshi,” alisema Anthony Simpasa, Mkurugenzi wa Idara ya Sera ya Uchumi, Utabiri na Utafiti katika AfDB.
“Tunahitaji suluhu za vitendo, zenye msingi wa ushahidi ili kubadilisha uchumi, kuongeza vichocheo vya ukuaji, na kujenga vizuia mshtuko kwa mizozo ya siku zijazo. Dhamira ya kisiasa na uwiano wa sera ni muhimu katika kujenga mazingira ambayo yanakuza ukuaji na uthabiti,” Simpasa aliuambia mkutano huo.
Mkutano wa Uchumi wa Afrika, uliofanyika chini ya mada Kulinda Mustakabali wa Kiuchumi wa Afrika Katikati ya Kuongezeka kwa Mashaka,” ilikuwa jukwaa jingine ambapo watunga sera na wataalam walikusanyika ili kupanga mustakabali wa Afrikana alikutana na matumaini yaliyolindwa miongoni mwa baadhi ya wajumbe.
“Hakikisha kwamba mkutano huu haubadiliki na kuwa mabadilishano ya ukarimu ya kubembeleza,” alisema Duma Boko.
“Lazima tuchukue hatua ili kuwainua watu wetu kutoka kwa umaskini na kuinua bara letu kuchukua nafasi yake inayostahili kama kiongozi duniani, na sio tu mipaka inayoibuka,” Boko alisema.
Ripoti ya Ofisi ya Umoja wa Mataifa ya IPS
Fuata @IPSNewsUNBureau
Fuata IPS News UN Bureau kwenye Instagram
© Inter Press Service (2025) — Haki Zote ZimehifadhiwaChanzo asili: Inter Press Service
