Moja ya UN misheni ya muda mrefu zaidi ya kulinda amani – Kikosi cha Waangalizi wa Kutengwa kwa Umoja wa Mataifa, kinachojulikana kwa kifupi chake UNDOF – kilianza zaidi ya nusu karne iliyopita wakati mgogoro wa Mashariki ya Kati wa 1973 ulipolipuka.
The Makubaliano ya Kutengana kati ya vikosi vya Israeli na Syria ilihitimishwa ambayo ilitoa eneo la kujitenga na kwa kanda mbili sawa za vikosi vyenye mipaka na silaha za pande zote za eneo hilo. UNDOF ilianzishwa ili kusimamia utekelezaji wake.
Hapa ndio unahitaji kujua:
Kuleta amani kumaliza mgogoro
Baada ya vita vya Israel na Misri mwaka 1973, hali katika sekta ya Israel-Syria ilizidi kutokuwa shwari mnamo Machi 1974 huku mapigano yakizidi.
UNDOF ilianzishwa mwishoni mwa Mei 1974 na kufikia Juni 3, Katibu Mkuu alikuwa amemteua kamanda wa muda wa UNDOF ambaye aliwasili Damascus, mji mkuu wa Syria, siku hiyo hiyo.
Ujumbe unafanya kazi kwa mamlaka sawa leo.
UNDOF hufanya nini?
Mamlaka ya UNDOF bado hayajabadilika tangu 1974:
- Kudumisha usitishaji mapigano kati ya Israeli na Syria
- Kusimamia kutengwa kwa vikosi vya Israeli na Syria
- Kusimamia maeneo ya utengano na ukomo, kama ilivyotolewa katika Mkataba wa Mei 1974 juu ya Kutengwa.
Kila baada ya miezi sita, Baraza la Usalama mapitio na kuongeza muda wa mamlaka ya kikosi, ambayo ni kutokana na kuisha tarehe 30 Juni 2025.
UNDOF ina kambi mbili za msingi. Makao yake makuu katika Camp Faouar hushughulikia vifaa na kikosi hicho huendesha doria mchana na usiku, kikiingilia kati wakati wowote askari yeyote anapoingia au kujaribu kufanya kazi katika eneo la kujitenga.
Kikosi hicho pia kinashughulikia mabaki ya mgodi na milipuko ya kibali cha vita na kimeanzisha mpango wa usalama na matengenezo katika eneo la utengano ili kutambua na kuashiria maeneo yote ya migodi.
UNDOF ni mojawapo ya misheni tatu za kulinda amani za Umoja wa Mataifa katika eneo hilo, zinazohusika na ufuatiliaji wa usitishaji mapigano na mikataba ya amani. Nyingine mbili ni Shirika la Usimamizi wa Udhibiti wa Umoja wa Mataifa (UNTSO), lililoanzishwa mwaka 1948, na Vikosi vya Muda vya Umoja wa Mataifa nchini Lebanon (UNIFIL), ambayo imekuwa ikifanya kazi tangu 1978.
Picha ya Umoja wa Mataifa/Yutaka Nagata
Wanachama wa Doria ya Skii ya Kikosi cha UNDOF cha Austria kwenye Mlima Hermoni mnamo 1975. (faili)
Ni eneo gani la kujitenga?
Eneo la kujitenga ni eneo lisilo na wanajeshi na lina urefu wa takriban kilomita 80, likitofautiana kwa upana kutoka kilomita 10 katikati hadi chini ya kilomita moja upande wa kusini uliokithiri, huku eneo la milima likitawaliwa na Mlima Hermoni kaskazini.
Nafasi ya juu kabisa ya Umoja wa Mataifa yenye wafanyakazi wa kudumu, iko kwenye mwinuko wa mita 2,814, ambapo mara nyingi huanguka kwa theluji na walinda amani hufanya doria kutokana na vifaa maalum vya msimu wa baridi.
Eneo hilo linakaliwa na watu na kihistoria limekuwa likisimamiwa na mamlaka ya Syria. Hakuna vikosi vya kijeshi isipokuwa UNDOF vinavyoruhusiwa kufanya kazi ndani ya eneo hili.
Pia kuna eneo la ukomo kwa pande zote mbili, ambapo mipaka imewekwa kwa idadi na aina za vikosi vya kijeshi na vifaa vinavyoruhusiwa na vyama.
UNDOF inafuatilia vikwazo hivi kupitia ukaguzi wa wiki mbili wa nafasi za kijeshi za Vikosi vya Ulinzi vya Israel (IDF) na vikosi vya usalama vya Syria vinavyofanywa na Kundi la Waangalizi la Golan, linalojumuisha waangalizi wa kijeshi kutoka UNTSO.
Tazama ramani ya hivi punde ya UNDOF ya matumizi hapa.
Picha ya Umoja wa Mataifa/Yutaka Nagata
Maafisa wa UNDOF wakishika doria kwenye milima ya Golan mwaka wa 1974. (faili)
Changamoto kuu katika mzozo wa sasa wa Mashariki ya Kati
Kwa miaka mingi, UNDOF imerekodi ukiukaji wa usitishaji mapigano na kufanya kazi na mamlaka ya Israeli na Syria kutatua.
Mvutano ulipoongezeka mwaka jana wakati wa vita huko Gaza, kombora liliua watu 12 katika Golan na mvutano mkali wa hivi karibuni katika eneo la kujitenga uliibuka na Jeshi la Ulinzi la Israeli (IDF) kuhamia eneo hilo huku mamlaka mpya ya Syria ikichukua madaraka mapema. Desemba.
Walinda amani wa UNDOF, wakiungwa mkono na waangalizi wa UNTSO, wanasalia kwenye nyadhifa zao kabla ya Desemba 2024 na wanaendelea na kazi muhimu kama vile kufuatilia na kushika doria kwenye mstari wa kusitisha mapigano, kulingana na mkuu wa muda wa UNDOF Meja Jenerali Patrick Gauchat, ambaye taarifa Baraza la Usalama katikati mwa Januari.
Wakazi wa Golan pia wameelezea wasiwasi wao kwa UNDOF, wakitaka IDF kuondoka katika vijiji vyao huku kukiwa na ripoti za upekuzi na kukamatwa kwa jamaa zao. Uwepo wa IDF na vizuizi vya barabarani pia vimeathiri pakubwa uwezo wa kufanya kazi wa UNDOF, kupunguza misafara ya magari yake ya kila siku na kuhatarisha uhuru wake wa kutembea.
Picha ya Umoja wa Mataifa/Gernot Maier
Chapisho la uchunguzi la UNDOF huko Golan Heights, Syria. (faili)
Kuzoea hali halisi mpya
Katika kukabiliana na changamoto hizi za sasa za uendeshaji, misheni imerekebisha mbinu yake.
Hivi sasa, imeongeza doria za kila wiki kutoka 10 hadi 40 na kushughulikia maswala ya haraka ya usalama kama vile kutoweka kwa silaha zisizolipuka katika maeneo ya umma.
Wakati huo huo, juhudi zinaendelea kuanzisha njia thabiti za mawasiliano na mamlaka ya ukweli, kaimu mkuu wa misheni Bw. Gauchat alielezea.
Lakini, wasiwasi unabaki.
“Ni muhimu kwamba walinda amani wa Umoja wa Mataifa waruhusiwe kutekeleza majukumu yao bila kizuizi,” Bw. Gauchat aliliambia Baraza la Usalama la wanachama 15 mnamo Januari 17, na kuzitaka pande zote kudumisha usitishaji wa mapigano na kuheshimu masharti ya makubaliano ya 1974. “Tunategemea uungwaji mkono unaoendelea wa Nchi Wanachama kurejea katika utekelezaji kamili wa majukumu.”
Je, UNDOF inaweza kutumia nguvu?
Ndiyo. Walinda amani wa UNDOF wameidhinishwa kutumia nguvu katika kujilinda au kulinda wafanyakazi wa Umoja wa Mataifa, vifaa na vifaa.
UNDOF inafanya kazi chini ya Sura ya VI ya Mkataba wa Umoja wa Mataifaambayo inasisitiza ufuatiliaji, uchunguzi na kuwezesha utekelezaji wa mikataba ya amani.
