BULAWAYO, Januari 30 (IPS) – Ukosefu wa matumizi ya nguvu ya utafiti wa takwimu umekuwa ukipunguza utumiaji wa data inayotokana na ushahidi ili kukuza maendeleo.
Bara ni nyumbani kwa mchanganyiko wa changamoto za kijamii na kiuchumi ambapo ukusanyaji wa data inaendelea kuwasilisha shida kwa mamlakalakini wataalam wanaonya kuwa hii inasimamisha ajenda ya maendeleo ya Afrika.
Bajeti za kitaifa na utaalam zimepatikana zikipungukiwa katika kuhakikisha data na takwimu zinafanya mipango kuelekea uboreshaji wa mamilioni ya maisha katika bara lililokadiriwa kufikia alama ya bilioni moja katika muongo ujao.
Hii iliibuka wakati wa mkutano wa hivi karibuni juu ya maendeleo ya takwimu barani Afrika (FASDEV) ambapo wataalam walikutana huko Addis Ababa chini ya mada: “Kuimarisha uhamasishaji wa rasilimali za kiufundi na kifedha kusaidia uvumbuzi katika maendeleo ya takwimu barani Afrika.”
Mkutano huo ulianzishwa mnamo 2004 na Tume ya Uchumi ya Umoja wa Mataifa kwa AfrikaBenki ya Maendeleo ya Afrika, Benki ya Dunia na Ushirikiano katika Takwimu za Maendeleo katika Karne ya 21 .
Mkutano huo unakusanya pamoja wawakilishi wa ofisi za kitaifa za takwimu, vituo vya mafunzo ya takwimu, taasisi za kimataifa, kikanda na za kawaida, mashirika ya nchi mbili na wafadhili wa kimataifa kwa makusudi katika kuunga mkono maendeleo ya takwimu barani Afrika.
Mkusanyiko wa data unaonekana kama dereva muhimu wa maendeleo endelevu kwani inatafuta kutoa uso kwa changamoto za bara.
Wataalam wanasema wakati serikali za Kiafrika zimepiga hatua katika kuboresha ukusanyaji wa data na takwimu, bado kuna zaidi ya kufanywa kwa utoaji wa wakati unaofaa na sahihi wa matokeo yaliyokusanywa kutoka kwa utafiti huo.
“Kuna haja ya kuharakisha utoaji wa data thabiti na takwimu kusaidia serikali katika kuharakisha kufanikiwa kwa ajenda ya maendeleo endelevu na ajenda 2063 kupitia mipango yao ya maendeleo ya kitaifa,” alisema Oliver Chinganya, mkurugenzi wa Kituo cha Afrika kwa Takwimu kwenye Tume ya Uchumi ya UN kwa Afrika (ECA).
Maoni haya yanakuja wakati Serikali nyingi za Kiafrika zinajitahidi kufadhili vya kutosha shirika lao la takwimukusababisha data isiyoaminika katika maeneo ambayo ni pamoja na idadi ya jumla ya nchi katika sensa za kitaifa.
“Afrika inapaswa kuwekeza haraka katika data kali na mifumo ya takwimu ili kuharakisha maendeleo endelevu,” Chinganya alisema.
Sayansi ya data inaangaziwa ulimwenguni kote kama muhimu katika kuelewa changamoto ambazo zinaanzia sekta kama vile kilimo, afya, elimu na uhamiaji na zitachukua jukumu muhimu katika 2005 Azimio la Paris juu ya ufanisi wa misaada.
Azimio hilo lilifuatiwa na Ajenda ya Accra kwa hatua Mnamo 2008, ambayo inaamua kuangalia maendeleo juu ya ufanisi wa misaada ambayo nchi za mpokeaji “zinasema zaidi juu ya mchakato wao wa maendeleo.”
Wataalam wanasema hii inaweza tu kupitia ukusanyaji wa data ya kuaminika na vituo bora vya takwimu.
“Hali ya ukusanyaji wa data barani Afrika ni muhimu kwa kuboresha ubora wa data na muhimu kwa kufanya maamuzi na maendeleo. Watendaji lazima wafanye kazi kwa bidii kutoa takwimu zinazoaminika,” alisema Adoum Gagoloum, takwimu kuu za kiuchumi katika Tume ya Umoja wa Afrika, ambaye pia ni kama Kaimu Mkurugenzi wa Taasisi ya Umoja wa Afrika ya Takwimu (Statafric).
Gagoloum anasema kuna hitaji la haraka kwa serikali kuweka rasilimali zaidi kuelekea kuanzisha idara ambazo zitahakikisha kuwa rasilimali endelevu zimetengwa kulingana na data ya kuaminika.
Hii ni kama nchi zingine bado kwenda kikamilifu dijiti katika mkusanyiko wao wa data Mbinu, kuathiri zaidi ugawaji wa rasilimali muhimu za maendeleo.
“Tunahitaji kuchunguza ushirika mpya wa fedha na rasilimali ili kutanguliza miradi ya maendeleo ya takwimu barani Afrika,” Babatunde Omotosho, mkurugenzi wa idara ya takwimu katika Benki ya Maendeleo ya Afrika.
Tume ya Uchumi ya UN kwa Afrika, Jumuiya ya Afrika na Benki ya Maendeleo ya Afrika imeshirikiana kusambaza kisasa cha ukusanyaji wa data na mifano ya takwimu kama sehemu ya juhudi pana za kufikia malengo yaliyowekwa chini ya Ajenda 2063.
Kulingana na ECA, Tume ya Takwimu ya Afrika (STATCOM) tayari inashirikiana na Shirika la Chakula na Kilimo na mashirika ya mkoa kutumia vyanzo vikubwa vya data kupitia mafunzo na uwezo wa ujenzi wa takwimu za kilimo.
“Mabadiliko ni muhimu kufunga mapungufu ya data na kufanikisha Ajenda ya Afrika 2063 na SDGs,” Omotosho alisema.
“Walakini, maono haya yanahitaji wafanyikazi wenye ujuzi na miundombinu ya nguvu, na ni hapa ambapo wadau na wafadhili wanaweza kufanya athari, sio tu kusambaza rasilimali bali kukuza utaalam wa kiufundi,” ameongeza.
Mkutano wa Maendeleo ya Takwimu barani Afrika, na kushirikiana kutoka vituo vya kitaifa vya takwimu, ni benki juu ya njia hii mpya ya kuleta uelewa mzuri wa changamoto za bara hilo wakati wa vipaumbele vya maendeleo.
Ripoti ya Ofisi ya IPS UN
Fuata @ipsnewsunbureau
Fuata IPS News UN Ofisi ya Instagram
© Huduma ya Inter Press (2025) – Haki zote zimehifadhiwaChanzo cha asili: Huduma ya waandishi wa habari
