Dar es Salaam. Wanahisa wa benki za biashara Tanzania wanatarajia kupokea kiasi kikubwa cha fedha za faida katika sekta hiyo, jumla ya Sh2 trilioni kwa mara ya kwanza katika historia ya Taifa hili.
Tanzania ina takriban benki 33 za biashara na angalau 14 zimeorodheshwa kama wakopeshaji wa daraja la kwanza kila moja ikifunga hesabu zake kwa zaidi ya Sh1 trilioni.
Benki za daraja la kwanza na ukubwa wa amana zao ni pamoja na CRDB Bank Plc (Sh16.59 trilioni), Benki ya NMB (Sh13.731 trilioni), NBC (Sh4.292 trilioni), Exim (Sh3.133 trilioni), Stanbic (Sh3.038 trilioni), Benki ya Watu wa Zanzibar – PBZ (Sh2.507 trilioni), Azania (Sh2.489 trilioni) na Standard Chartered (Sh1.94 trilioni).
Nyingine kwenye daraja hili ni Diamond Trust Bank – DTB (Sh1.795 trilioni), Tanzania Commercial Bank – TCB (Sh1.742 trilioni), Absa (Sh1.6 trilioni), KCB Bank Tanzania (Sh1.591 trilioni), Citibank (Sh1.242 trilioni) na Equity (Sh1.032 trilioni).
Uchambuzi wa Mwananchi wa taarifa za fedha zisizokaguliwa kutoka kwa angalau benki 22 za biashara, unaonyesha kuwa faida ya jumla ya sekta hiyo ilipanda hadi Sh2.14 trilioni mwaka 2024, kutoka Sh1.57 trilioni mwaka 2023.
Benki hizo zilizochambuliwa na kiwango cha faida halisi kwenye mabano ni pamoja na NMB ambayo faida yake ilipanda hadi Sh643.8 bilioni mwaka 2024 kutoka Sh545.2 bilioni mwaka 2023.
Faida halisi ya Benki ya CRDB ilipanda hadi Sh550.8 bilioni mwaka 2024 kutoka Sh422.8 bilioni mwaka 2023.
Mwaka 2024 ulishuhudia benki mbili zaidi zikisajili faida ambayo inazidi Sh100 bilioni.
Benki ya Stanbic iliibuka kama mkopeshaji wa tatu kwa faida kubwa baada ya faida yake yote kuongezeka kwa asilimia 45 hadi kufikia Sh128 bilioni mwaka 2024 kutoka Sh88.5 bilioni mwaka 2023.
Katika nafasi ya nne, NBC ambayo faida yake halisi ilipanda kwa asilimia 38 hadi kufunga mwaka 2024 kwa Sh117.79 bilioni kutoka Sh85.7 bilioni huku Standard Chartered ikifikia karibu Sh100 bilioni. Faida yake halisi mwaka 2024 ilikuwa Sh98.66 bilioni kutoka Sh86.8 bilioni.
Kwa faida halisi ya Sh90 bilioni, Benki ya Exim ilishika nafasi ya sita. Mwaka 2023, faida yake halisi ilifikia Sh60.45 bilioni. PBZ ilishika nafasi ya saba ikiwa na faida halisi ya Sh85.53 bilioni, uboreshaji wa asilimia 67 kutoka Sh51.29 bilioni.
Faida halisi ya Absa ya Sh71.1 bilioni mwaka 2024 iliifanya kushika nafasi ya nane kwenye orodha ya wakopeshaji wenye faida kubwa zaidi nchini Tanzania. Kiasi hicho kiliongezeka kutoka Sh54.14 bilioni mwaka 2023.
Citibank ilisajili faida halisi ya Sh63.07 bilioni mwaka wa 2024, kutoka Sh61.29 bilioni mwaka 2023 huku katika nafasi ya kumi ikiwa KCB, na faida ya jumla ya Sh51.9 bilioni mwaka 2024, kutoka Sh37.62 bilioni mwaka uliotangulia.
Katika nafasi za 11 na 12 zilikuwa DTB na Azania, zikiwa na faida halisi ya Sh51.21 bilioni na Sh38.04 bilioni mtawalia. Faida halisi ya DTB ilipanda kwa asilimia 193 kutoka Sh17.47 bilioni mwaka 2023 huku ile ya Azania ikipanda kutoka Sh29.29 bilioni mwaka 2023.
“Matokeo yetu yanaonyesha nguvu ya mtindo wetu wa biashara, kujitolea kwa watu wetu na uaminifu wa wateja wetu. Tunalenga katika kuendeleza ubunifu, kupanua ujumuishaji wa kifedha na kutoa thamani endelevu kwa wadau wetu wote,” amesema Mkurugenzi Mtendaji wa Benki ya NMB, Ruth Zaipuna.
Baadhi ya mafanikio muhimu ya Benki ya NMB ni pamoja na kupanda kwa asilimia 16 kwa mapato ya jumla hadi Sh1.6 trilioni, ikisaidiwa na ongezeko la asilimia 13 la mapato ya riba na ongezeko la asilimia 23 la mapato yasiyofadhiliwa.
Uwiano wa gharama kwa mapato wa NMB uliimarika hadi asilimia 38, chini ya ukomo wa udhibiti wa asilimia 55. Zaidi ya hayo, uwiano wa Mikopo Chechevu (NPL) uliimarika hadi asilimia 2.9 mwaka 2024 kutoka asilimia 3.2 mwaka 2023, jambo linaloonyesha kuimarishwa kwa ubora wa mikopo.
Mkurugenzi Mtendaji wa Benki ya CRDB, Abdulmajid Nsekela amesema utendaji kazi wa benki hiyo kwa mkakati wake wa mwaka 2023-2027 unaozingatia ufumbuzi wa kidijitali, ufanisi wa uendeshaji na upanuzi wa kikanda.
“Ukuaji huu mkubwa wa kifedha unaonyesha dhamira yetu ya ushirikishwaji wa kifedha na msaada kwa MSMEs, kilimo, vijana na wanawake kote Afrika Mashariki,” amesema.
Alibainisha kuwa uwekezaji wa kidijitali ulichangia ongezeko la asilimia 14 la mapato yasiyo ya riba, wakati mikopo ya rejareja, SME na kampuni, pamoja na miswada ya hazina, ilisababisha ongezeko la asilimia 27 la mapato ya riba.
Uwiano wa gharama kwa mapato wa CRDB wa asilimia 45.7 ulisalia vema ndani ya kiwango cha sekta na uwiano wake wa NPL wa asilimia 2.9 ulikuwa chini ya kikomo cha udhibiti cha asilimia 5.
