DRC ilipata uhuru mnamo 1960 na tangu wakati huo UN imecheza jukumu muhimu nchini, haswa kupitia kupelekwa kwa misheni mitatu ya kulinda amani.
Hapa kuna mambo manne muhimu ya kujua:
1. Uwepo wa UN tangu uhuru
UN iliingilia kati kwa mara ya kwanza katika DRC wiki chache tu baada ya nchi kupata uhuru mnamo tarehe 30 Juni 1960, kufuatia miaka 75 ya kutawaliwa kwa ukoloni wa Ubelgiji.
Picha ya UN
Katibu Mkuu wa UN DAG Hammarskjöld anatoa Elisabethville (sasa Lubumbashi) baada ya mazungumzo na wawakilishi wa Katanga na Ubelgiji juu ya kuwaondoa vikosi vya Ubelgiji na kupeleka walinda amani wa UN. (faili)
Wakati wa utawala wa kikoloni nchi ilinyanyaswa kwa rasilimali zake asili na nguvu kazi yake bila maandalizi yoyote ya kweli ya uhuru wa kisiasa.
Mwanzoni mwa Julai 1960, uhuru ulitishiwa na kukiri kwa majimbo mawili yenye utajiri wa madini-Katanga na Kasai Kusini.
Mwisho huo ulinufaika kutokana na msaada wa Ubelgiji na masilahi ya kiuchumi ya nje, wenye hamu ya kudhibiti udhibiti wa rasilimali za nchi.
Nchi hiyo ilizama katika mzozo mkubwa wa kisiasa, ulioonyeshwa na mauaji ya waziri wake mkuu, Patrice Lumumba, mnamo 1961.
Inakabiliwa na hali hii, UN ilipeleka operesheni ya UN huko Kongo (Onuc) mnamo Julai 1960.
Ujumbe wa kwanza wa kulinda amani, Onuc ulilenga kusaidia serikali huko Leopoldville-jina la zamani lililopewa mji mkuu, Kinshasa-kurejesha utaratibu na umoja nchini na kuhakikisha kujiondoa kwa vikosi vya Ubelgiji.
Ujumbe huo, ambao ulikuwa na walinda amani 20,000 katika kilele chake, ulichukua jukumu muhimu katika kumaliza kujitolea kwa Katanga mnamo 1963 kabla ya kujiondoa mnamo 1964.
Picha ya UN
Ghana ilipeleka kwanza askari kama sehemu ya operesheni ya kulinda amani ya UN iliyowekwa kusaidia kurejesha utulivu na utaratibu katika Jamhuri ya Kongo (ONUC). (faili)
2. MONUC: Jibu kwa vita vya Kongo
Baada ya zaidi ya miaka 30 ya udikteta chini ya utawala wa Mobutu Sese Seko, nchi hiyo, iliyopewa jina la Zaire, ilianguka katika mizozo miwili mfululizo-“kwanza” (1996-1997) na “pili” (1998-2003) vita vya Kongo.
Mnamo 1996, Rwanda, iliyoungwa mkono na Uganda na Burundi, iliingilia kati mashariki mwa Zaire, rasmi kuwafukuza wanamgambo wa Wahutu wanaohusika na 1994 mauaji ya kimbari dhidi ya Watutsiambaye alikuwa akikimbilia katika majimbo ya Kivu ya Kaskazini na Kusini.
Mnamo Mei 1997, kwa msaada wa kijeshi kutoka kwa Kigali na Kampala, Laurent-Désiré Kabila alichukua madaraka, na kumlazimisha Bwana Mobutu uhamishoni na akabadilisha jina la Jamhuri ya Kidemokrasia ya Kongo.
Mnamo 1998, Bwana Kabila aligeuka dhidi ya washirika wake wa zamani wa Rwanda na Uganda, ambao walikuwa wakiunga mkono uasi mashariki mwa nchi. Kwa upande wake, alifaidika na msaada wa Angola, Zimbabwe na Namibia.
Kufuatia kusainiwa kwa makubaliano ya kusitisha mapigano ya Lusaka mnamo 1999, UN ilipeleka ujumbe wa shirika la UN huko DRC (Monuc) kusimamia utekelezaji wake.
Hata baada ya kumalizika rasmi kwa vita mnamo 2003, DRC inabaki kuwa suala la kimkakati kwa nguvu za kikanda kwa sababu ya rasilimali asili ya kipekee na jukumu lake muhimu katika utulivu wa mkoa wa Maziwa Makuu.
Picha ya UN/Martine Perret
Silaha na risasi zilizokusanywa wakati wa mchakato wa demokrasia katika DRC.
3. MONUSCO: Ujumbe bado upo
Mnamo mwaka wa 2010, MONUC ikawa UNISU YA UNI ya UN ya UN katika DRC (Monusco) na agizo lililopanuliwa, pamoja na ulinzi wa raia na msaada kwa serikali ya Kongo katika kuimarisha amani na utulivu.
Bado alipelekwa hivi karibuni katika majimbo matatu ya mashariki ya nchi, ambayo ni Kivu Kaskazini, Kivu Kusini na Ituri, MONUSCO iliendelea, kwa ombi la DRC, kuondoa vikosi vyake kutoka Kivu Kusini mnamo Juni 2024 na alikuwa tayari kutengana kabisa na mwisho wa mwisho wa mwisho mwaka.
Walakini, pia kwa ombi la serikali, Baraza la Usalama kupanuliwa mnamo Desemba jukumu la MONUSCO hadi mwisho wa 2025.
Licha ya juhudi za UN, vikundi kadhaa vya silaha vinaendelea kufanya kazi katika eneo hilo, pamoja na Vikosi vya Kidemokrasia vya Allies (ADF) na harakati ya Machi 23, au Kikundi cha Silaha cha M23, ambacho kinatetea masilahi ya Kongo Tutsi na faida kutoka kwa msaada wa vikosi vya Rwanda.
Tangu mwanzoni mwa 2025, M23 na Jeshi la Rwanda wamewajibika kwa milipuko ya hivi karibuni ya vurugu mashariki mwa nchi, ambapo wanachukua miji kadhaa ya kimkakati kaskazini na kusini mwa Kivu.
Picha ya UN/Marie Frechon
Mwanachama wa Battalion ya Parachute ya Afrika Kusini juu ya majukumu ya doria karibu na kijiji cha Ntamugenga. (faili)
4. Maliasili: Sababu kuu ya mizozo
DRC inafaidika na maliasili kubwa, haswa katika majimbo matatu ya Mashariki, pamoja na akiba kubwa ya dhahabu, almasi na bati, ambayo hutumika katika vifaa vya elektroniki.
Kivu Kaskazini na Kusini pia ni matajiri katika Coltan, chuma kinachotamaniwa sana na sekta ya teknolojia kwa sababu ya matumizi yake katika utengenezaji wa capacitors zinazopatikana kwenye simu za rununu na laptops. DRC pia ni mtayarishaji anayeongoza ulimwenguni wa Cobalt, madini ya kimkakati yanayotumika katika utengenezaji wa betri zote zinazoweza kurejeshwa ulimwenguni leo.
Rasilimali hizi za asili huvutia masilahi katika nchi jirani na ziko kwenye mizozo ya mizozo katika mkoa huo.
Vikundi vyenye silaha, kama vile M23, vinashutumiwa kwa kutumia vibaya rasilimali hizi kufadhili shughuli zao, na ugumu wa kampuni za ndani na nje ya nchi na majirani wa DRC.
UN imeweka mipango kadhaa ya kupambana na biashara haramu katika madini, pamoja na mifumo ya kampuni zinazohusika katika usafirishaji huu na kizuizi cha silaha kupambana na kuongezeka kwao katika DRC.
Walakini, kupambana na unyonyaji haramu wa rasilimali bado ni changamoto kubwa.
