Goma. Kundi la waasi wa M23 limetangaza kuutwaa Mji wa Walikale nchini Jamhuri ya Kidemokrasia ya Congo (DRC) na kuvifurusha vikosi vya Jeshi la Serikali ya nchi hiyo (FARDC).
Taarifa ya M23 kuudhibiti Mji wa Walikale ambao ni wa kimkakati uliopo uelekeo wa Magharibi mwa DRC, imetolewa leo Alhamisi Machi 20, 2025, kupitia taarifa ya Muungano wa Waasi wa Alliance Fleuve Congo (AFC/M23).
Akizungumza na Shirika la Habari la Reuters, Msemaji wa Jeshi la FARDC, Nestor Mavudisa amesema: “Mpinzani sasa anadhibiti Walikale.”
Hatua hiyo imetangazwa ikiwa imepita siku moja tangu Rais wa DRC, Felix Tshisekedi na Rais wa Rwanda, Paul Kagame wakutanishwe jijini Doha nchini Qatar na kuridhia kwa kauli moja ya wito wa kusitishwa kwa mapigano na uvamizi wa wapiganaji hao wa M23.
Hata hivyo, AFC/M23 imesema wito huo hauhusu umoja huo wa makundi ya waasi.
Walikale ni eneo la mbali zaidi kuelekea magharibi ambalo waasi wamefika tangu kuanza kwa mashambulizi yao ya kasi Januari 2025 ambayo tayari yamevamia miji miwili mikubwa mashariki mwa DRC ya Goma na Bukavu.
Mji huo wenye wakazi takriban 15,000 umeangukia mikononi mwa waasi wa M23 baada ya mapigano makali yaliyorindima Jumatano kati yao na FARDC pamoja na wanamgambo washirika (Wazalendo).
M23 imekuwa ikitajwa kuwa inafadhiliwa na serikali ya Rwanda hata hivyo, Rais Kagame kupitia mahojiano yake na CNN alikanusha madai hayo na kusema hana taarifa juu ya uwepo wa wanajeshi wa Jeshi la nchi hiyo (RDF) katika mipaka ya DRC.
Chanzo cha mzozo huo kinatajwa ni athari za mauaji ya kimbari ya Rwanda ya 1994 na ushindani wa rasilimali za madini. Unatajwa kuwa mzozo mbaya zaidi mashariki mwa DRC tangu vita vya 1998-2003 vilivyoihusisha nchi kadhaa jirani na kusababisha vifo vya mamilioni ya watu.
Walikale iko katika eneo lenye utajiri wa madini kama vile Bati na ipo kwenye barabara inayounganisha majimbo manne ya mashariki mwa DRC.
Kutekwa kwa mji huo kunawaweka waasi umbali wa kilomita 400 (maili 250) kutoka Jiji la Kisangani, jiji la nne kwa ukubwa nchini DRC ambalo lina bandari yenye shughuli nyingi kwenye sehemu ya mwisho inayoweza kuharibiwa ya Mto Congo kuelekea mji mkuu, Kinshasa.
Rais wa DRC, Félix Tshisekedi na mwenzake wa Rwanda, Paul Kagame walitoa wito wa kusitishwa mapigano mara moja Jumanne baada ya mkutano wa ghafla katika mji mkuu wa Qatar, Doha, mazungumzo yao ya kwanza ya moja kwa moja mwaka huu.
Lakini kiongozi wa muungano wa M23 alikataa wito huo na kusema kuwa wapiganaji wake hawapigani kwa niaba ya Rwanda.
“Sisi ni Wakongo tunaopigania sababu yetu,” alisema Corneille Nangaa, ambaye ni Kiongozi Mkuu wa Muungano wa Alliance Fleuve Congo (AFC/M23), katika mahojiano na Reuters katika jiji kubwa zaidi mashariki mwa DRC, Goma.
“Kilichotokea Doha, mradi hatujui maelezo, na mradi hakitatui matatizo yetu, tutasema hakituhusu.” amesema Nangaa.
Umoja wa Mataifa (UN), Serikali za Magharibi na wachambuzi wa masuala ya mizozo ya kimataifa, wanasema kuwa Rwanda inawapa M23 silaha na wanajeshi.
Rwanda imekana kuunga mkono M23 na inasema kuwa jeshi lake linajihami dhidi ya mashambulizi ya Jeshi la DRC na wanamgambo walioanzishwa na baadhi ya waasisi wa mauaji ya kimbari ya 1994.
DRC na M23 walitarajiwa kufanya mazungumzo yao ya kwanza ya moja kwa moja Jumanne nchini Angola baada ya Serikali ya Tshisekedi kubadili msimamo wake wa muda mrefu wa kukataa kuzungumza na waasi.
Lakini M23 ilijiondoa Jumatatu, ikilaumu vikwazo vya Umoja wa Ulaya dhidi ya baadhi ya viongozi wake na maofisa wa Rwanda.
Wachambuzi wanasema hatua hiyo inaonyesha jinsi waasi wanavyojiamini kutokana na mafanikio yao ya kijeshi.
Hata hivyo, Nangaa alisisitiza hitaji la mazungumzo ya moja kwa moja na Kinshasa, akisema kuwa hiyo ndiyo njia pekee ya kumaliza mzozo huo.
M23 inadai kukomeshwa kwa kile inachokiita mateso dhidi ya Watutsi nchini DRC na maboresho ya utawala wa kitaifa.
“Tunadai kwamba ikiwa kuna mazungumzo, yawe mazungumzo ya moja kwa moja. Tuko tayari kwa suluhisho lolote la amani,” amesema Nangaa.
Imeandikwa na Mgongo Kaitira kwa msaada wa mashirika ya habari.
