UMOJA WA MATAIFA, Septemba 09 (IPS) – Yemen kwa sasa iko katikati ya janga kubwa la kibinadamu ambalo limechochewa na msururu wa masuala ya mazingira. Miaka ya mizozo ya kivita, dhoruba za mara kwa mara, mafuriko, kuhama kwa watu wengi, milipuko ya kipindupindu, na uhaba mkubwa wa chakula, yote yameongezeka na kuwa suala kubwa kwa mamilioni ya watu wa Yemeni. Hivi sasa, inakadiriwa na Kamati ya Kimataifa ya Msalaba Mwekundu (ICRC) kwamba takriban asilimia 70 ya wakazi wa Yemen wanategemea misaada ya kibinadamu ili kuendelea kuishi.
Uhasama nchini Yemen ulianza mwaka wa 2014, na kuibuka kwa Vita vya wenyewe kwa wenyewe vya Yemeni. Kwa mujibu wa ripoti za Umoja wa Mataifa (UN), vita hivyo vimefikia zaidi ya vifo 259,000 kufikia mwaka 2021, huku takriban asilimia 70 wakiwa ni watoto chini ya miaka mitano. Idadi ya waliojeruhiwa inakadiriwa kuwa kubwa zaidi kufikia 2024.
Ingawa Umoja wa Mataifa ulifanikiwa kuafikiana kwa mapatano mwezi Aprili 2022 kati ya pande zinazozozana nchini Yemen, migogoro ya silaha na ukiukaji wa haki za binadamu bado haujakoma. Mashambulizi dhidi ya raia na miundombinu muhimu yanabaki kuwa ya kawaida na ya kutobagua.
“Katika kipindi chote cha mzozo wa miaka tisa nchini Yemen, pande zinazohusika katika mzozo huo zimetekeleza ukiukwaji mkubwa wa sheria za kimataifa za kibinadamu na sheria za kimataifa za haki za binadamu, na kusababisha madhara makubwa kwa raia. Mzozo huo umejumuisha mashambulizi haramuikijumuisha uwezekano uhalifu wa kivitaikilenga nyumba, hospitali, shule, na masokoidadi ambayo ilifanyika kwa makusudi na bila kubagua“, ilisema Human Rights Watch (HRW).
Vita vya wenyewe kwa wenyewe vimezidisha masuala ya muda mrefu ya Yemen ya uhaba wa chakula na maji. Katika kipindi cha mzozo huu wa miaka kumi, jamii nyingi zimetatizika na kuhama makazi yao, huku mifumo yao ya chakula ikikaribia kutoweza kufikiwa kabisa. Kulingana na Makubaliano ya Haki za Dunia (GRC), pande zinazozozana zimelenga mashamba, bandari za uvuvi, na mifumo ya umwagiliaji, na kufanya chakula na maji kuwa uhaba kwa mamilioni ya Wayemeni wanaohangaika.
Mnamo mwaka wa 2022, UN iliripoti kwamba zaidi ya nusu ya watu wanakosa chakula na maji safi. Shirika la Mpango wa Chakula Duniani (WFP) lilikadiria mwaka 2024 kwamba takriban watu milioni 17 wa Yemen wanakabiliwa na uhaba mkubwa wa chakula.
Masuala haya yalizidishwa mwaka wa 2023 wakati vizuizi vilivyowekwa na Wahouthi vilipunguza kwa kiasi kikubwa mtiririko wa fedha za kigeni, na kuharibu uchumi wa Yemen. Hii ilisababisha kupanda kwa kasi kwa gharama za chakula, na kuwaacha Wayemen wengi katika hali ya hatari.
Zaidi ya hayo, vita hivyo vimesababisha mojawapo ya migogoro mikubwa zaidi ya watu kuhama duniani. Kwa mujibu wa Shirika la Umoja wa Mataifa la Kuhudumia Wakimbizi, zaidi ya Wayemeni milioni 4.5 wamekuwa wakimbizi wa ndani mara kadhaa.
Wakati vita vikiendelea, mlipuko wa kipindupindu unaendelea kuwa mbaya zaidi. Uharibifu wa mifumo ya umwagiliaji nchini Yemen umeathiri sana usafi. Shirika la Kimataifa la Uhamiaji (IOM) linaripoti kwamba kufikia Septemba 2024, kesi zinazoshukiwa zinaweza kufikia 255,000.
Hali hizi zimezidishwa na mfululizo wa dhoruba za upepo na mafuriko. Kulingana na IOM, mji mkuu, Sana'a, umekumbwa na upepo mkali tangu Agosti 11, na kusababisha uharibifu mkubwa kwa maeneo 73 ya watu waliokimbia makazi yao na kaya 21,000. Huduma za umma, kama vile umeme, zimeathiriwa, na hivyo kupunguza kwa kiasi kikubwa upatikanaji wa msaada wa matibabu na misaada ya kibinadamu.
Zaidi ya hayo, mvua kubwa na mafuriko yamesababisha uharibifu wa miundombinu kadhaa muhimu, ikiwa ni pamoja na barabara, makao na vituo vya matibabu. IOM inasisitiza hali hizi mbaya, ikisema, “Mvua hizi sio tu zimesababisha hasara mbaya ya maisha lakini pia zimeangamiza mali zote za jamii na njia za kuishi'.
IOM kwa sasa iko katika harakati za kutoa msaada wa kuokoa maisha kwa jamii zilizoathirika nchini Yemen, ikiwa ni pamoja na usimamizi wa kambi, usaidizi wa matibabu, na rasilimali za usafi. Shirika limezindua ombi la dola milioni 13.3 kufadhili mipango hii, na sehemu ndogo tu ya pesa zinazohitajika zilitimizwa. Ni muhimu kwa wafadhili kuchangia wakati mgogoro huu unaendelea kuwa mbaya kila siku.
Ripoti ya Ofisi ya Umoja wa Mataifa ya IPS
Fuata @IPSNewsUNBureau
Fuata IPS News UN Bureau kwenye Instagram
© Inter Press Service (2024) — Haki Zote ZimehifadhiwaChanzo asili: Inter Press Service
