Dar es Salaam. Kila wakati wa uchaguzi kaulimbiu za kisiasa hushika kasi, wagombea hutoa ahadi na wapigakura wengi hujikuta kwenye mtihani wa kufanya uamuzi.
Ingawa kura ni haki ya msingi, ni wajibu wa kila mwananchi kuelewa kuwa kuchagua kwa makosa kuna gharama kubwa.
Kwa maneno rahisi, makosa yako kwenye kura ya leo siyo tu yatakuathiri wewe binafsi, bali jamii yako kwa miaka mitano ijayo.
Lakini yote haya yanapaswa kwenda sambamba na kuhakikisha kila mwananchi anajitokeza kupiga kura katika uchaguzi wa serikali za mitaa wa Novemba 27, mwaka huu.
Katika mchakato wa uchaguzi, ni rahisi kwa wapigakura kufanya makosa kadhaa, kama vile kuchagua bila kuelewa vipaumbele vya mgombea, kukubaliana na ahadi zisizo na msingi, au hata kufuata mkumbo wa wagombea maarufu.
Ripoti kutoka Taasisi ya Kimataifa ya Utafiti wa Uchaguzi, inaonyesha katika chaguzi zilizofanyika Afrika Mashariki mwaka 2019, asilimia 20 ya wapigakura waliripotiwa kupiga kura kwa misingi ya kishabiki badala ya kufahamu vyema sera za wagombea.
Kiongozi anayechaguliwa kwa msingi wa makosa anaweza kuwa na athari mbaya kwenye sekta muhimu kama afya na elimu.
Tanzania ni moja ya nchi zilizowekeza kwenye sekta hizi kwa nguvu, lakini kuna maeneo ambayo changamoto kubwa zimebaki.
Kwa mfano, katika mwaka 2015-2020, baadhi ya mikoa ilikosa viongozi wenye mwelekeo sahihi kwenye sekta ya afya, hali iliyosababisha upungufu wa vifaa na madaktari.
Ripoti ya Wizara ya Afya mwaka 2022, ilionyesha mikoa kama Kigoma na Rukwa ilikosa viongozi walioelewa mahitaji ya afya za wananchi hali iliyosababisha upungufu wa huduma za msingi kwa asilimia 30.
Mara nyingi wagombea wa nafasi za serikali za mitaa huahidi miradi ya maendeleo kama vile ujenzi wa miundombinu, vituo vya afya na maboresho kwenye sekta ya kilimo.
Lakini makosa ya kumchagua kiongozi asiye na uwezo wa kutekeleza haya ni sawa na kuwapa nguvu watu wasioweza kusaidia.
Ofisi ya Taifa ya Takwimu (NBS) mwaka 2023, iliweka wazi kuwa, asilimia 45 ya wananchi wa vijijini wanategemea miundombinu ya barabara ili kuboresha uchumi wao kupitia usafirishaji wa mazao.
Kwa sababu hiyo, uchaguzi wa kiongozi asiye na msimamo thabiti juu ya maendeleo ya miundombinu husababisha jamii husika kushindwa kusafirisha mazao, jambo linalowapotezea mapato ya kila mwaka.
Makosa kwenye kura yanaweza pia kuathiri uwekezaji wa kimkakati katika jamii.
Katika kipindi cha mwaka 2018-2022, wilaya zilizokuwa na viongozi wenye uwajibikaji duni zilishindwa kuwavutia wawekezaji kwa viwango vya kutosha.
Ripoti ya Kituo cha Uwekezaji Tanzania (TIC) inaonyesha maeneo yenye viongozi waliochaguliwa kwa misingi ya ushabiki kuliko sera zao yalipoteza asilimia 28 ya uwekezaji wa moja kwa moja kutoka nje (FDI) ikilinganishwa na maeneo yenye viongozi wenye uthabiti.
Kumchagua kiongozi asiyekuwa na misingi ya uwajibikaji kunaleta changamoto kwenye utawala bora, hasa katika usimamizi wa mali za umma.
Tume ya Maadili na Haki za Watumishi wa Umma mwaka 2023, iliripoti maeneo yenye viongozi wasiofuata maadili yamepoteza asilimia 40 ya bajeti zao kupitia ufisadi.
Matokeo yake, fedha zinazopaswa kuleta maendeleo hutoweka na matokeo mabaya yanaonekana moja kwa moja katika upungufu wa huduma za kijamii.
Katika Wilaya ya Korogwe, mwaka 2015, alichaguliwa kiongozi ambaye alishindwa kusimamia vyema usambazaji wa majisafi kwa jamii.
Matokeo yake, zaidi ya kaya 5,000 zilishindwa kupata maji kwa kipindi kirefu, hali iliyowalazimu kutembea umbali mrefu kutafuta huduma hiyo.
Hali kama hii hujitokeza mara kwa mara Tanzania kutokana na wananchi kuchagua viongozi wasio na uwezo wa kushughulikia masuala ya msingi ya jamii zao.
Gharama ya maamuzi ya leo kwa kesho bora
Ikiwa una nafasi ya kuchagua kiongozi sahihi leo, fahamu kwamba unatengeneza mustakabali wa miaka mitano ijayo.
Katika uchaguzi wa 2019, kwa mfano, kata zilizochagua viongozi wenye dira nzuri walipiga hatua kubwa kimaendeleo, na kushuhudia miradi ya afya, elimu na maji ikitekelezwa kwa asilimia 80 ndani ya miaka mitano.
Hakuna kitu cha muhimu kama kufanya uamuzi wa busara kwa kuzingatia vigezo muhimu.
Jifunze sera za wagombea, uliza maswali na usikubali ahadi zisizotekelezeka.
Katika uchaguzi huu, hakikisha unachagua kwa umakini kwa sababu, kura yako leo inaweza kuwa na athari kubwa kwa miaka mitano ijayo kwa vizazi vijavyo.
Kura silaha ya mabadiliko
Mchakato wa kupiga kura ni nafasi ya kipekee kwa kila mwananchi kuwa na sauti katika kuleta mabadiliko.
Ni muhimu kutambua kuwa kila kura ina thamani na ushawishi wa kipekee.
Ukimchagua kiongozi sahihi, unaweka msingi wa mabadiliko yanayoleta maendeleo.
Kwa upande mwingine, ukifanya makosa, unajipatia gharama zisizoonekana leo, lakini zitakuumiza kwa muda mrefu.
Mathalani, maeneo yaliyochagua viongozi wenye maono wameweza kuona miradi mikubwa ya kijamii ikikamilika, ikiwemo maboresho ya huduma za afya, elimu bora, na miundombinu imara ambayo inaboresha maisha ya kila siku ya wananchi.
Maeneo yaliyowekeza kwenye viongozi wenye msimamo thabiti, kama sehemu za majiji ya Dodoma na Arusha, kumekuwepo na ongezeko la maendeleo ya miundombinu kwa zaidi ya asilimia 50 ndani ya miaka mitano.
Haya ni matokeo ya kura zilizowekwa kwa umakini na busara, huku wapigakura wakichagua viongozi wenye sifa na maono thabiti kwa jamii zao.
Katika kila uchaguzi, kumbuka kwamba kura yako ni zawadi ya kipekee.
Iwapo utachagua kiongozi kwa misingi ya kishabiki au kwa kushawishiwa na ahadi za muda mfupi, jamii nzima inachukua mzigo wa uamuzi huo kwa miaka mitano ijayo.
Kura yako ina uwezo wa kuleta maendeleo au changamoto. Hivyo, ni muhimu kuchukua muda wa kutafakari na kufanya uamuzi wenye manufaa, siyo tu kwako binafsi bali kwa kizazi chako kijacho.
Kwa kifupi, uchaguzi huu usiwe wa kawaida. Fanya uamuzi wa kimkakati, chagua viongozi wenye dira na uthubutu wa kweli kuendeleza jamii yako.
Kura yako ni msingi wa mabadiliko fanya uamuzi wenye thamani, kwani makosa yako kwenye kura ya leo yatakugharimu kwa miaka mitano ijayo.
