Timu yetu ilichukua Nishani ya dhahabu ya Tuzo la Anthem katika utofauti, usawa na ujumuishaji kategoria iliyotangazwa mapema wiki hii. Filamu hiyo inafuatia kesi tata iliyoshuhudia mfumo wa mahakama ya kijeshi ya Jamhuri ya Kidemokrasia ya Kongo kumfungulia mashtaka Sheka katika kesi ya kihistoria iliyofuatiliwa kote duniani.
Tazama filamu kamili ya Video ya Umoja wa Mataifa iliyoongozwa na Nathan Beriro hapa chini:
Soma yetu hadithi ya kipengele iliyochapishwa Julai mwaka jana ambayo iliambatana na kutolewa kwa video:
Kwa masaa 96, maagizo yaliendelea kuja. Hadi mwisho, watu 287 walikuwa wamekufa, wanawake na watoto 387 walikuwa wamebakwa na vijiji 13 mashariki mwa DR Congo vilikuwa vimeibiwa hali yoyote ya kawaida.
Kesi ya Ntabo Ntaberi Sheka ilikuwa ni nembo kubwa zaidi, kesi tata ambayo mahakama katika jimbo la Kivu Kaskazini iliwahi kushughulikia, na mwenendo wake na hukumu ya mwisho mwaka 2020 inatoa mfano mzuri wa jinsi ya kumfikisha mahakamani mhalifu wa vita.
Habari za Umoja wa Mataifa iliangalia kwa karibu kesi inayotoa uchunguzi wa kesi muhimu kwa mataifa yanayotekeleza haki ya jinai duniani kote. Kesi hiyo pia inaonyesha umuhimu wa uungaji mkono wa operesheni za amani za Umoja wa Mataifa kwa taasisi za haki za kitaifa na usalama.
Uhalifu: 'Kwa kiwango ambacho hakijawahi kuonekana'
Mnamo tarehe 30 Julai 2010, wanachama wenye silaha wa wanamgambo wa Nduma Defense ya Kongo (NDC) walienea katika vijiji 13 vya mbali katika Walikale wenye rasilimali nyingi, eneo kubwa zaidi katika Kivu Kaskazini, kilomita 150 magharibi mwa mji mkuu wa mkoa wa Goma.
Likiwa ndani ya msitu mkubwa wa ikweta, eneo hilo lilikuwa limekumbwa na miongo miwili ya vita, huku makundi mengi yenye silaha yakipigana kudhibiti migodi ya faida kubwa, ikiwa ni pamoja na wale wanaochimba madini ya msingi ya bati, cassiterite.
Bwana Sheka mwenye umri wa miaka 34 wakati huo – mchimba madini wa zamani ambaye alianzisha mwaka mmoja kabla ya kile mwendesha mashitaka mkuu wa kijeshi wa Goma alikiita kikundi chenye silaha “kilichojipanga zaidi” katika eneo hilo, kilicho na vitengo, brigedi, vikosi na makampuni – alikuwa ametoa maagizo yake.
Kwa siku nne mchana na usiku, waajiriwa wake waliwaacha.
“Sheka hakuwa mtu yeyote tu,” Nadine Sayiba Mpila, wakili anayewakilisha vyama vya kiraia katika kesi hiyo, aliambia. Habari za Umoja wa Mataifa. “Sheka alifanya uhalifu kwa kiwango ambacho hakijawahi kuonekana nchini DR Congo.”
Alielezea jinsi askari wake “wangechinja watu na kuweka vichwa vya watu hawa kwenye vigingi na kutembea katika mitaa ya vijiji kusema hivi ndivyo vinavyokungoja ikiwa hautashutumu kile alichokiita 'maadui'”.
Kufikia tarehe 2 Agosti 2010, wanamgambo wenye silaha walikuwa wameanza kumiliki kikamilifu vijiji.
Picha ya Umoja wa Mataifa
Sheka (wa pili kutoka kushoto) aliongoza kikundi chenye silaha mashariki mwa DR Congo. (faili)
Hati: Inatafutwa kwa uhalifu wa kivita
Wale walioweza, walikimbilia usalama. Baadhi walitafuta usaidizi wa kimatibabu kutoka kwa shirika lisilo la kiserikali la jirani (NGO).
Ndani ya wiki mbili, hadithi za walionusurika zilikuwa zimefika kwa mamlaka. Ripoti za vyombo vya habari zilitaja mashambulizi hayo kama “ubakaji wa watu wengi”. Ujumbe wa Umoja wa Mataifa nchini humo, MONUSCOaliunga mkono kutumwa kwa kikosi cha polisi.
Kufikia Novemba 2010, kesi ililetwa dhidi ya kiongozi wa vita. Mamlaka ya Kongo kisha ilitoa hati ya kukamatwa kitaifa kwa Bw. Sheka, na Umoja wa Mataifa Baraza la Usalamaakamuongeza kwenye orodha yake ya vikwazo.
Ikiwa na mamlaka ya kulinda raia na kuunga mkono mamlaka za kitaifa, MONUSCO ilizindua Operesheni Kimya Bonde mapema Agosti 2011, kusaidia wakazi kurejea vijijini kwa usalama.
'Hakuna chaguo ila kujisalimisha'
Bwana Sheka sasa alikuwa mtoro. Pia inajulikana kama wanamgambo wa Mai-Mai, NDC iliendelea kufanya kazi katika eneo hilo pamoja na vikundi vingine vyenye silaha.
“Akiwa amejikita pande zote, sasa alikuwa amedhoofika na hakuwa na la kufanya ila kujisalimisha,” Kanali Ndaka Mbwedi Hyppolite, Mwendesha Mashtaka Mkuu wa Mahakama ya Kijeshi ya Kivu Kaskazini, iliyosikiliza kesi ya Bw. Sheka.
Yeye akajiingiza ndani tarehe 26 Julai 2017 kwa MONUSCO, ambao walimkabidhi kwa mamlaka ya Kongo, ambayo nayo ilimfungulia mashtaka ya uhalifu wa kivita, ikiwa ni pamoja na mauaji, utumwa wa ngono, kuajiri watoto, uporaji na ubakaji.
“Wakati ulikuwa umefika wa kusema ukweli na kukabiliana na matokeo ya ukweli,” Bi Sayiba alisema.
Kesi: vipande 3,000 vya ushahidi
Kabla ya kusikilizwa kwa kesi hiyo, walinda amani wa Umoja wa Mataifa walisaidia kujenga mahabusu aliyokuwa akiishi Bw. Sheka na chumba chenyewe cha mahakama, ambapo kesi za mahakama ya kijeshi ziliendelea kwa muda wa miaka miwili, zikisimama kuanzia Machi hadi Juni 2020 kutokana na kuanza kwa kesi hiyo. COVID 19 janga kubwa.
Kuanzia Novemba 2018, mahakama itazingatia ushahidi 3,000 na kusikiliza mashahidi 178 katika kesi 108.
Ushahidi wao ulikuwa na jukumu muhimu, kuwakilisha “njia ya mwisho” ya mwendesha mashtaka kuthibitisha kwamba uhalifu umetendwa, alisema Mgonjwa Iraguha, Mshauri Mkuu wa Kisheria wa TRIAL International nchini DRC, ambaye alisaidia mamlaka katika kesi hiyo.
Lakini, kupata wahasiriwa kutoa ushahidi ilikuwa changamoto kubwa, waendesha mashtaka wa Kongo walisema.
Wakati wa kesi, Bw. Sheka “amewafikia waathiriwa fulani ili kuwatisha”, na hivyo kuhatarisha nia yao ya kufika mahakamani. Hata hivyo, juhudi za pamoja zilizohusisha UN na washirika kama TRIAL International zilibadilisha hilo, Bi Sayiba alieleza.
Kanali Ndaka alikubali na kuongeza kuwa baadhi ya waathiriwa wa ubakaji pia wanahofia kunyanyapaliwa na jamii. Hatua za ulinzi zilianzishwa, na mamlaka za mahakama ziliweza kukusanya ushahidi kwa kushirikiana na MONUSCO, ambayo pia ilifundisha mahakama juu ya taratibu za sheria za kimataifa za uhalifu, na kuipa mahakama ujuzi wa kutosha kuchunguza kesi hiyo ipasavyo, alisema.
“Wakati mamlaka ya Kongo ilipolazimika kwenda uwanjani kuchunguza au kusikiliza wahasiriwa, walizingirwa na kikosi cha MONUSCO,” alisema. “Waathiriwa waliojitokeza walifanya hivyo kutokana na msaada uliotolewa na washirika wetu.”
MONUSCO na Huduma ya Haki na Marekebisho ya Umoja wa Mataifa ilitoa usaidizi wa kiufundi, vifaa na kifedha wakati wote wa uchunguzi na kesi, na kuipa uwezo mfumo wa mahakama wa nchi kuchunguza na kushtaki uhalifu mkubwa huku wakiwalinda wahasiriwa.
Tonderai Chikuhwa, Amiri Jeshi Mkuu Ofisi ya Umoja wa Mataifa ya Mwakilishi Maalum wa Katibu Mkuu kuhusu Unyanyasaji wa Kijinsia katika Migogoroalikumbuka kusikia moja kwa moja kuhusu uhalifu huo.
“Shuhuda za kutisha nilizosikia kutoka kwa walionusurika katika vijiji saba kutoka Kibua hadi Mpofu huko Walikale mnamo 2010 hazifutiki akilini mwangu,” aliandika. mitandao ya kijamii wakati huo.
Mashahidi wa kwanza kufika kortini walikuwa watoto sita, na waathiriwa walitoa ushahidi hadi Julai 2020.
“Baada ya kutoa ushahidi wake mbele ya mahakama, Sheka alianza kulia,” Bi. Sayiba alikumbuka. “Machozi ya mshtakiwa ni jibu. Naamini Sheka aligundua kuwa sasa yuko peke yake. Ilibidi awajibike kwa matendo yake.”
Uamuzi: Haki ya Kongo 'ilifanya'
Mnamo tarehe 23 Novemba 2020, Mahakama ya Uendeshaji ya Kijeshi ilimhukumu Bwana Sheka kifungo cha maisha jela.
“Hii inaashiria hatua muhimu ya kupiga vita kutokujali kwa wahalifu wa kuajiri watoto na ukiukwaji mwingine mkubwa,” Katibu Mkuu wa Umoja wa Mataifa aliandika kuhusu kesi hiyo mwaka 2022. ripoti kuhusu watoto na migogoro ya silaha nchini DRC.
Hata hivyo, mwaka 2022, nchi hiyo ilikuwa na idadi kubwa zaidi ya visa vya unyanyasaji wa kingono unaohusishwa na migogoro, Mwakilishi wake Maalum katika mada hiyo aliliambia Baraza la Usalama la Umoja wa Mataifa. mwaka janaakiwasilisha habari za hivi punde ripoti.
“Lazima tuchukue hatua za haraka, na kwa azimio endelevu, ili kuokoa vizazi vijavyo kutokana na janga hili,” alisema Pramila Pattenakiongeza kuwa wanawake “wengi” aliokutana nao wakati wa ziara mwaka jana nchini DRC “walisisitiza hatari ya kila siku ya unyanyasaji wa kijinsia wakati wa kufanya shughuli za kutafuta riziki”.
Alikuwa nayo kukaribishwa Kutiwa hatiani kwa Bw. Sheka, na kuiita “mfano wa kutisha unaoonyesha kwamba hakuna mtu binafsi, hata awe na nguvu kiasi gani, hawezi kuwajibika kwa ukiukaji huo”.
Kwa hakika, kesi hiyo ilituma “ujumbe mkubwa”, alisema Bi. Sayiba, akiongeza kuwa hukumu hiyo ilikuwa “uhakikisho kwa waathiriwa ambao sasa wangeweza kuona kwamba ushuhuda wao haukuwa wa bure”.
Kwa Kanali Ndaka, uamuzi huo ulikuwa “chanzo cha fahari kwangu, kwa nchi yangu, kwa haki ya Kongo”.
Leo, Umoja wa Mataifa unaendelea kuunga mkono juhudi za kukomesha hali ya kutokujali nchini DRC, ikiwa ni pamoja na usaidizi kutoka kwa Umoja wa Mataifa Timu ya Wataalamu wa Umoja wa Mataifa juu ya utawala wa sheria na unyanyasaji wa kijinsia katika migogoro, na katika Jamhuri ya Afrika ya Kati, Mali, Sudan Kusini na mataifa mengine. Huko Kivu Kaskazini, Ofisi ya Mwendesha Mashtaka wa Umma ilipanuka mwezi Juni, kwa msaada wa Umoja wa Mataifa, hadi katika Mahakama ya Amani ya Goma.
Bw. Sheka, ambaye sasa ana umri wa miaka 48, anaendelea kifungo chake cha maisha katika kituo kimoja katika mji mkuu, Kinshasa.
“Ukweli kwamba Sheka alihukumiwa na kuhukumiwa ni dhibitisho kwamba utawala wa sheria upo na kwamba huwezi kubaki bila kuadhibiwa wakati umefanya uhalifu mkubwa na wa kuchukiza zaidi,” Kanali Ndaka alisema. “Haki ya Kongo inaweza kufanya hivyo, kwa nia, uamuzi na njia. Iliweza kufanya hivyo, na ilifanya hivyo.”
