Dar es Salaam. Kesho ni Novemba 27, 2024 ni siku ambayo historia ya nchi itaandikwa kupitia sanduku la kura.
Hii si siku ya kawaida, ni siku ya uamuzi, uwajibikaji wa kitaifa, siku ya kutoa zawadi kwa kizazi cha sasa na kijacho.
Kesho ndiyo siku ya uchaguzi wa serikali za mitaa kwa ajili ya kuwapata viongozi watakaoamua hatma ya maendeleo ya mitaa, vijiji na vitongoji.
Kura yako si karatasi tu, ni nguvu ya mabadiliko, sauti ya matumaini na dhamana ya ustawi wa jamii yako.
Kupiga kura si tu haki, ni wajibu. Huu ni wakati wa kuonyesha uzalendo kwa vitendo, si kwa maneno.
Lakini, ili uchaguzi uwe wa maana, lazima kila mmoja azingatie mambo muhimu anapojiandaa kupiga kura.
Tafakari umuhimu wa kura yako
Kura yako ina thamani kubwa kuliko inavyoweza kuonekana.
Katika uchaguzi wa serikali za mitaa wa mwaka 2019, ripoti ya Tume Huru ya Taifa ya Uchaguzi (INEC) mwaka 2020, ilionyesha asilimia 28 ya watu waliojiandikisha hawakujitokeza kupiga kura.
Je, sababu ilikuwa nini? Wengi waliona kura zao haziwezi kubadilisha chochote. Lakini historia inatuambia tofauti.
Kura moja inaweza kubadili mwelekeo wa jamii. Katika uchaguzi wa mwaka 2000 nchini Marekani, George Bush alishinda jimbo la Florida kwa kura 537 tu kati ya mamilioni ya kura zilizopigwa na ushindi huo ulimpa urais.
Jua unachotaka kwa mgombea
Wakati unapojiandaa kupiga kura, tafakari kuhusu sifa za mgombea unayemchagua.
Chagua kiongozi mwenye maono na uwezo wa kutekeleza ahadi zake.
Ripoti ya Transparency International ya mwaka 2021, inabainisha asilimia 60 ya wapiga kura nchini walitaka viongozi waadilifu, lakini asilimia 40 walihisi wagombea wengi walitoa ahadi zisizotekelezeka.
Huu ni wakati wa kujiuliza maswali makini Je, mgombea huyu anaelewa changamoto za jamii yangu? Je, amewahi kuonyesha uwajibikaji? Usiruhusu ushabiki wa vyama, zawadi au ahadi za muda mfupi zikupotoshe.
Hakikisha umejiandaa kabla ya siku ya kura
Maandalizi mazuri ni msingi wa ushiriki bora. Maandalizi hayo yanahusisha kuwa na uhakika kuwa jina lako lipo katika orodha ya daftari la wakazi.
Jiweke tayari kufika mapema ili kuepuka msongamano. Ripoti ya INEC ya mwaka 2019 ilionyesha asilimia 15 ya wapiga kura walishindwa kupiga kura kwa kuchelewa kufika vituoni.
Zingatia sheria na taratibu za uchaguzi. Kumbuka, kupiga kura ni haki, lakini lazima ifanywe kwa kufuata sheria.
Epuka ushawishi wa fedha na vitu vidogo
Katika baadhi ya maeneo, wapiga kura wamekuwa wakishawishiwa kwa fedha au zawadi ndogo ili wampigie kura mgombea fulani.
Hii ni kinyume na maadili ya kidemokrasia. Ripoti ya Chama cha Waandishi wa Habari za Uchunguzi Tanzania (IJIT) mwaka 2022, ilibaini asilimia 20 ya wapiga kura walihusiana na vitendo vya rushwa wakati wa uchaguzi wa mwaka 2019.
Kama unataka maendeleo ya kweli, piga kura kwa misingi ya uadilifu na si ushawishi wa fedha.
Linda amani wakati wa uchaguzi
Amani ni msingi wa maendeleo. Uchaguzi unapokaribia, jazba na hisia kali zinaweza kuchochea mivutano kati ya makundi tofauti.
Kumbuka, siasa ni za muda, lakini mshikamano wa kitaifa ni wa milele. Katika uchaguzi wa mwaka 2017 nchini Kenya, asilimia 12 ya vituo vya kupigia kura viliripoti matukio ya vurugu kwa sababu ya ukosefu wa uvumilivu wa kisiasa.
Jiwekee mfano wa raia mwema kwa kuepuka lugha za matusi, uchochezi au vitendo vinavyoweza kusababisha migogoro.
Kuwa mvumilivu na uvumilie foleni
Kura haipigwi kwa haraka. Jiandae kusubiri. Ripoti ya Taasisi ya Demokrasia ya Afrika Mashariki (EADP) mwaka 2020, ilionyesha asilimia 18 ya wapiga kura walirudi nyumbani kabla ya kupiga kura kwa sababu ya kukata tamaa kwenye foleni.
Kumbuka, uvumilivu wako ni zawadi kwa taifa
Usipoteze fursa ya kutimiza wajibu wako Kwa miaka mitano ijayo, maendeleo ya jamii yako yatategemea uchaguzi wa kesho.
Katika ripoti ya Shirika la Maendeleo la Umoja wa Mataifa kuhusu ushiriki wa kidemokrasia (UNDP) mwaka 2020, ilibainika mataifa yenye ushiriki wa juu wa wapiga kura huwa na maendeleo zaidi katika sekta za afya, elimu na miundombinu.
Kupiga kura si tu haki yako, ni fursa ya kuleta mabadiliko ya kweli. Usikubali kauli ya ‘hakuna mgombea bora’ uzuie mchango wako kwa taifa.
Chagua kwa akili, si kwa hisia
Siku ya kupiga kura si siku ya jazba. Tafakari kwa kina kuhusu athari za chaguo lako.
Katika uchaguzi wa mwaka 2019, asilimia 25 ya wapiga kura waliripoti kujutia chaguo lao kwa sababu ya kuchagua kwa haraka au kwa ushawishi kwa mujibu wa Baraza la Habari Tanzania (MCT) mwaka 2020.
Jiulize: Je, kiongozi huyu ataweza kusimamia maslahi ya jamii yangu? Je, ana sifa za uongozi bora?
Shiriki na ushirikishe wengine
Uchaguzi ni harakati ya pamoja. Wahimize marafiki zako, familia, na majirani kushiriki.
Katika sensa ya mwaka 2022, Tanzania ilikuwa na idadi ya watu takribani milioni 61, lakini wengi hawajishughulishi kikamilifu katika masuala ya kijamii kama kupiga kura.
Endelea kushiriki hadi baada ya kura
Kupiga kura ni hatua ya kwanza tu. Baada ya kupiga kura, fuatilia matokeo, lakini hakikisha unafanya hivyo kwa njia ya amani.
Nelson Mandela aliwahi kusema, “Demokrasia ni zaidi ya kupiga kura; ni kuwajibika kwa matokeo ya maamuzi yetu.”
Kesho, unapokwenda kupiga kura, kumbuka kuwa kura yako ni sauti yako, na sauti yako ni msingi wa maendeleo.
Chagua kiongozi kwa uadilifu
Kiongozi unayemchagua leo ndiye atakayekuwakilisha kwa miaka mitano ijayo.
Ripoti ya Taasisi ya Haki za Binadamu Tanzania (2021) inaonyesha asilimia 45 ya changamoto za maendeleo katika vijiji na mitaa zinasababishwa na viongozi wasiokuwa waadilifu au wenye ukosefu wa ujuzi.
Katika kupiga kura kesho, tafakari kwa kina kuhusu sifa za wagombea.
Usichague kwa misingi ya urafiki, itikadi au shinikizo, chagua kwa misingi ya uwezo wa mgombea kuleta maendeleo na kusimamia haki.
Epuka uchochezi na fitina
Uchaguzi si uwanja wa vita, ni jukwaa la maamuzi ya kidemokrasia.
Ripoti ya Kituo cha Demokrasia Tanzania (TCD) mwaka 2023, ilionyesha asilimia nane ya vurugu zilizoripotiwa wakati wa uchaguzi wa 2019 zilichochewa na maneno ya uchochezi kati ya wapiga kura.
Kuwa mfano wa raia mwema kwa kuepuka lugha au vitendo vinavyoweza kusababisha vurugu.
Kesho ni siku ya maamuzi, siku ya kuchagua hatima ya jamii yako.
Usipige kura kwa hisia, piga kura kwa akili, busara, na moyo wa kizalendo.
Ni wakati wa kuonyesha uzalendo wako na kutoa mchango wa kudumu kwa taifa letu. Hakikisha unazingatia haya yote unapokwenda kupiga kura kesho.